ماجراهای جیمزباندی لندن و مسکو؛ که چه می‌گوید؟
فقط برای پوشش انتخابات روسیه به مسکو آمده بودم؛ انتخاباتی که برای بسیاری کاملاً قابل پیش‌بینی است. اما آنچه اصلاً پیش‌بینی‌پذیر نبود، به‌هم درافتادن مقام‌های بریتانیا و روسیه است.
قضیه به‌ظاهر تکراری‌ست، اما در واقع بسیار کم‌سابقه. دوازده سال پیش هم در پی مسمومیت و مرگ آلکساندر لیتویننکو، جاسوس پیشین روسیه در لندن وضعیت مشابهی پدید آمده بود. ده سال طول کشید تا تحقیقات انجام بگیرد. تازه، ماه ژانویه 2016 سِر روبرت اوون، قاضی دیوان عالی انگلستان و ولز اعلام کرد که دو مأمور اطلاعاتی روسیه به جان لیتویننکو سوءقصد کرده بودند. چون رد سم پولونیوم که لیتویننکو را کشت، با اتاق هتل و مسیر این دو مرد، گره خورده بود. ادعایی که هر دو رد می‌کنند و روسیه هم از استرداد آنها به بریتانیا خودداری کرد، با تکیه بر این اصل قانون اساسی خود که تسلیم شهروندان روسیه به کشوری دیگر مجاز نیست. یکی از متهمان که دیوان عالی انگلستان مجرم می‌داند، آندری لوگُووی است که اکنون بر کرسی پارلمان روسیه به نمایندگی از حزب لیبرال دموکرات تکیه می‌زند.
آن یکی ده سال طول کشید تا به نتیجه‌ای برسد. این بار درست ده روز پس از روز واقعه، نخست‌وزیر بریتانیا حال روسیه را گرفت. گفت اتفاقی که روز چهارم مارس (13 اسفند) در شهر سالزبری انگلستان رخ داد، «به احتمال زیاد» کار دست روسیه است. و جعبۀ پاندورا باز شد.
معادل انگلیسی عبارت «به احتمال زیاد» (هایلی لایکلی) به خط روسی در شبکه‌های اجتماعی روسیه تبدیل به ترند شده. و مهم‌تر از آن، مقام‌های رسمی این کشور برای زهرخند و نیشخند به نشانی بریتانیا این عبارت را به شکل تمسخرآمیز به کار می‌برند. مثلاً ماریا زاخاروا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه در یکی از تازه‌ترین پیام‌های فیس‌بوکی‌اش حتی وزیر دفاع بریتانیا را با عبارت «هایلی لایکلی وزیر دفاع بریتانیا» معرفی کرده است.
یعنی میانۀ مسکو و لندن شکراب است. اما باز هم چیز تازه‌ای نیست. روابط روسیه و بریتانیا از همان سرآغاز ریاست جمهوری ولادیمیر پوتین در سال 2000 رو به نزول بوده است. مسکو از کشوری که در جنگ روسیه و گرجستان بر سر اوستیای جنوبی و ابخازستان از تفلیس حمایت کرد، بیزار است. در آن سال دیوید میلی‌بند، وزیر خارجۀ وقت بریتانیا پیام هم‌بستگی‌اش با گرجستان را از تفلیس اعلام کرده بود. و یک سال بعد، در حالی که روابط لندن و مسکو رو به سرما سُر می‌خورد، آقای میلی‌بند تعبیر جالبی را برای توصیف این روابط به کار برد: اختلاف، در عین احترام.
ماجرای کریمۀ اوکراین معادله را دشوارتر کرد. از منظر حقوق بین‌الملل، روسیه پاره‌ای از خاک یک کشور مستقل دیگر را اشغال و ضمیمۀ خاک خودش کرده بود. در نتیجه، همۀ همکاری‌های نظامی بریتانیا با روسیه قطع شد و صادرات مستقیم تجهیزات نظامی بریتانیا به روسیه هم ممنوع. .واکنش روسیه، منع صادرات مواد غذایی به بریتانیا و دیگر کشورهای تحریم‌کننده بود. و بعد از آن روابط لندن و مسکو دیگر هرگز رو به بهبود نگذاشت. به گونه‌ای که همین پارسال آلکساندر یاکوونکو، سفیر روسیه در لندن، روابط بین دو کشور را «در پایین‌ترین سطح» توصیف کرد.
و اما این‌جا در مسکو همه چیز روشن و مشخص است. هواداران ولادیمیر پوتین سخنان وزیر خارجه‌شان را تکرار می‌کنند که شاید بریتانیا برای مقابله با شرایط برگزیت (خروج از اتحادیۀ اروپا) دست به «چنین توطئه‌ای» زده است. مخالفان پوتین، طرفدار این فرضیه هستند که یک چنین ماجرایی در آستانۀ انتخابات، میزان محبوبیت ولادیمیر پوتین را تقریباً به سقف می‌رساند و اصلاً و ابداً به زیان او نبود که سرگی اسکریپال؛ جاسوس پیشین روسیه و دخترش یولیا حدود دو هفته پیش با نوعی گاز اعصاب مسموم شدند و روی نیمکتی در شهر کوچک و آرام سالزبری انگلستان در دم مرگ بودند.
سرانجام این داستان جیمزباندی قابل پیش‌بینی نیست. اما شکی نیست که سریالی دراز خواهد بود.
بیشتر بخوانید:
رهبران قدرت‌های غربی حمله شیمیایی در بریتانیا را محکوم کردند
حمله به جاسوس روس و تنش بریتانیا با روسیه؛ تا حالا چه می‌دانیم
مجادله بریتانیا و روسیه در شورای امنیت درباره حمله به جاسوس سابق روس
ترزا می: جاسوس روس با سم اعصاب جنگی تولید روسیه هدف قرار گرفته است