نمایه سياسی سوریه
تاریخچه
حق نشر عکس
BBC World Service
سوریه که زمانی مرکز امپراتوری اسلامی بود، قلمروی است که در گذشته مورد تهاجم و اشغال تقریبا همه قدرتهای بزرگ قرار گرفته است، از جمله رومی‌ها ، مغولها ،صلیبیون و ترکها.
سوریه کشوری است با جلگه‌های حاصلخیز، صحرا و کوهستان که در آن گروههای نژادی و مذهبی گوناگونی از قبیل کردها، ارمنی‌ها، آسوری‌ها، شیعیان علوی و دروزی‌ها زندگی می‌کنند. اما اعراب سنی بخش اعظم جمعیت را تشکیل می‌دهند.
سوریه کنونی در سال ۱۹۴۶ استقلال خود را از فرانسه بدست آورد. اما در پی آن، به ویژه به دلیل منافع متضاد گروههای مختلف در جامعه، شاهد دورانی از بی‌ثباتی سیاسی بود.
سوریه و مصر برای مدت کوتاهی (۶۱-۱۹۵۸) در دوران ریاست جمهوری جمال عبدالناصر در مصر، اتحادیه‌ای را تشکیل دادند. ولی با وقوع یک کودتای نظامی، سوریه مجددا راه استقلال کامل را در پی گرفت.
در سال ۱۹۶۳ حزب پان عرب بعث، که تحت کنترل علوی‌ها است، قدرت را به دست گرفت و تا به امروز در کشور حکمرانی می کند.
حکومت بعثی، به ویژه در دوران حافظ اسد، در عرصه داخلی با حکمرانی اقتدارگرایانه و در عرصه بین‌المللی با سیاستی شدیدا ضد اسرائیلی توصیف شده است.
در سال ۲۰۰۵ و پس از ترور رفیق حریری نخست وزیر لبنان، سوریه به شدت از سوی جامعه بین المللی تحت فشار قرار گرفت تا ارتش خود را از لبنان خارج کند.
گزارش سازمان ملل متحد مقامات سوری و سیاستمداران لبنانی تحت حمایت سوریه را به دخالت در این ترور متهم کرد. حکومت سوریه این اتهام را رد می کند.
در داخل کشور حکومت بعث هرگونه مخالفتی را به شدت سرکوب میکند. گمان می رود که در سال ۱۹۸۲ هزاران نفر در سرکوب قیام اخوان مسلمین در شهر حما، کشته شده باشند.
پس از مرگ حافظ اسد در سال ۲۰۰۰ فضای سیاسی در سوریه اندکی بازتر شد و در نتیجه دهها زندانی سیاسی آزاد شدند. اما تضمین حداقل آزادی‌های سیاسی و تعدیل کنترل مطلق حکومت بر اقتصاد هنوز عملی نشده است.
با الهام گرفتن از شورش‌های مردمی در تونس، مصر و لیبی، مردم سوریه نیز دست به یک رشته تظاهرات خیابانی زدند که ابعاد و گستردگی آن بی سابقه بود.
نیروهای امنیتی با استفاده از تانک و شلیک گلوله اقدام به سرکوب اعتراض‌ها کردند.
این اعتراضات خیابانی به تدریج و با تشکل یافتن مخالفان در شاخه‌های مختلف سیاسی و نظامی، جنبه رسمی پیدا کردند.
در عرصه جهانی انزوای حکومت سوریه رو به افزایش بوده و در سالهای اخیر به اتهام حمایت از شورشیان در عراق به شدت مورد انتقاد قرار گرفته است. در مقابل سوریه دولت آمریکا را متهم میکند که در تلاش برای سرنگون کردن حکومت این کشور است.
به دنبال بروز جنگ داخلی تحریم‌های بین‌المللی بیشتری علیه سوریه اعمال شد. در دسامبر سال ۲۰۱۲ میلادی آمریکا، ترکیه، کشورهای عرب حوزه خلیج فارس، فرانسه و بریتانیا، ائتلاف ملی سوریه ، مهم ترین گروه مخالف دولت را به عنوان نماینده قانونی مردم این کشور به رسمیت شناختند.
پیوستن جبهه‌النصره، گروه شبه نظامی اسلام‌گرایی که از متحدان القاعده بشمار می‌رود به صف شورشیان مخالف دولت سوریه، حمایت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی از مخالفان را در سال گذشته تحت تاثیر قرار داد که این امر باعث شد دولت و حزب الله دست به حملات مقابله جویانه ای علیه مخالفان بزنند.
سوریه از دشمنان اصلی اسرائیل است.
در یک نگاه
نام کامل: جمهوری عربی سوریه
جمعیت: ۲۱.۱ میلیون ( سازمان ملل متحد، ۲۰۱۲) پایتخت: دمشق مساحت: ۱۸۵،۱۸۰ کیلومتر مربع زبان اصلی: عربی دین اکثریت: اسلام، مسیحی امید به زندگی: ۷۴ سال ( مردان) ، ۷۸ سال ( زنان) ( سازمان ملل) واحد پول: ۱ پوند سوری = ۱۰۰ پیاستر صادرات عمده: نفت، گاز سرانه درآمد ناخالص ملی: ۲,۷۵۰ دلار آمریکا ( بانک جهانی ۲۰۱۰) نشانه اینترنتی :Sy کد بین المللی تلفن:۹۶۳
رهبران
متولد ۱۹۶۵، دمشق
بشار اسد اندکی پس از فوت پدرش حافظ اسد در ۱۰ ژوئن ۲۰۰۰ جانشین او شد. بشار پس از کشته شدن پسر ارشد حافظ اسد در یک تصادف رانندگی در سال ۱۹۹۴ ، برای جانشینی پدرش برگزیده شد.
بشار سومین فرزند حافظ اسد است. او در رشته چشم پزشکی در دمشق و لندن تحصیل کرده است. او در سال ۱۹۹۴ به ارتش پیوست و در سال ۱۹۹۹ به درجه سرهنگی رسید. در شش سالی که برای بدست گرفتن قدرت آماده می شد، با رهبران کشورهای عربی دیدار کرده و با افراد صاحب نفوذ در سیاست سوریه آشنا شد.
در آغاز ریاست جمهوری او، سوریه شاهد دوره کوتاهی ازفضای باز و اصلاحات بود. زندانیان سیاسی آزاد شدند و سانسور رسانه ها تعدیل شد. بحث و اظهار نظر‌های سیاسی ممکن شد و منتقدان توانستند دیدگاههای خود را برای تغییرات سیاسی مطرح کنند.
اما سرعت این تحولات جناح حاکم شامل ارتش، حزب بعث و اقلیت قومی علوی ها را نگران کرد. نگران از بروز بی ثباتی و در هراس از کاهش اقتدارشان، جناح حاکم نه تنها جلوی اصلاحات را گرفت بلکه اوضاع را کاملا به حالت سابق باز گرداند.
بشار اسد در جریان رفراندوم سال ۲۰۰۷ برای یک دوره هفت ساله دیگر ریاست جمهوری را به دست گرفت. او تنها کاندیدای این مقام بود.
شکاف در سیستم سیاسی این کشور در اوایل سال ۲۰۱۱ میلادی یعنی در بحبوحه موج موسوم به " بهار عربی" آغاز شد. موجی از نارضایتی های مردمی که آفریقای شمالی و خاورمیانه را در برگرفت.
در پی به نتیجه رسیدن اعتراضات مردمی علیه حکومت های مستبد در مصر و تونس، تظاهراتی که ماهها پیش از آن تصورش را هم نمی شود کرد در دمشق و چند شهر دیگر این کشور آغاز شد، اعتراضاتی که با سرکوب شدید نیروهای امنیتی مواجه شد.
در آوریل سال ۲۰۱۱، بشار اسد به منظور آرام کردن اوضاع درصدد برآمد تا امتیازاتی را به معترضان بدهد، از جمله لغو حالت فوق العاده که نزدیک به ۵۰ سال بر کشور حاکم بود و برکنار کردن دولت.
بشار اسد با متهم کردن معترضان به این که آلت دست اسرائیل هستند، باعث برانگیخته شدن خشم بسیاری در کشور شد.
شدت گرفتن اعتراضات در شهرهای مختلف با موجی از سرکوب های شدید از سوی نیروهای دولتی همراه شده است.
سوریه در صحنه جهانی در سال های اخیر به شدت منزوی شده است. این کشور به دلیل حمایتش از پیکارجویان در عراق و نقشش در لبنان به شدت مورد انتقاد قرار گرفته است.
تحریم های بین‌المللی بیشتری علیه این کشور به دلیل سرکوب خونین معترضان علیه آن کشور اعمال شده است.
در دسامبر سال ۲۰۱۲ میلادی، آمریکا، ترکیه ، کشورهای حوزه خلیج فارس، فرانسه و بریتانیا ائتلاف ملی سوریه، مهم ترین گروه مخالف در کشور را به عنوان تنها نماینده قانونی مردم سوریه به رسیمت شناختند.
رسانه‌ها
سازمان گزارشگران بدون مرز گفته است که از زمان شروع درگیری‌های در سوریه شماری از روزنامه‌نگاران به دلیل فعالیت‌هایشان در آن کشور کشته شدند.
کمیته دفاع از روزنامه نگاران که مقر آن در آمریکاست، با اشاره به کشته شدن ۲۸ روزنامه نگار در جریان حملات توسط نیروهای دولتی و مخالفان، سوریه را به عنوان خطرناک ترین کشور در جهان برای روزنامه نگاران در سال ۲۰۱۲ میلادی معرفی کرد.
تلویزیون محبو ب ترین رسانه در سوریه بشمار می‌رود.
تلویزیون دولتی سوریه، اکثر ماهواره های پخش کننده برنامه هایش را در سال ۲۰۱۲ را از دست داد.
بعضی از ماهواره های نظیر یوتل ست و نایل ست متعلق به مصر فعالیت های خود را به تعلیق در آوردند.
یوتل ست سوریه را متهم کرد که با ارسال پارازیت در پخش برنامه‌های شبکه بی‌بی‌سی و تعدادی دیگر از شبکه ها اختلال ایجاد کرده است.
بخش اعظم رسانه‌های سوریه متعلق و یا در کنترل حزب بعث هستند. انتقاد از رئیس جمهور و خانواده او ممنوع است. مطبوعات داخلی و خارجی برای کنترل مطالبی که ممکن است خطرناک و یا افشاگر تلقی شوند، به شدت سانسور می‌شوند.
روزنامه نگاران سوری به خود سانسوری عادت کرده اند و خبرنگاران خارجی به ندرت اجازه بازدید از این کشور را می‌گیرند.
برای یک دوره کوتاه پس از روی کار آمدن بشار اسد در سال ۲۰۰۰ مطبوعات از آزادی نسبی برخوردار شدند.
برای اولین بار پس از حدود چهل سال، به مطبوعات غیر دولتی اجازه انتشار داده شد.
اما قانون مطبوعاتی که به فاصله کوتاهی به اجرا درآمد مجموعه ای از محدودیت ها را تحمیل کرد و مطبوعات جدید به دلیل نقض این قانون می توانند توقیف شوند.
تلویزیون دولتی به احتیاط برنامه های سیاسی پخش میکند و موضوعاتی را که در گذشته کاملا ممنوع بودند به بحث می‌گذارد و هر از چند گاه ممکن است با سیاستمداران مخالف مصاحبه کند.
در سالهای اخیر تقاضا برای احداث کانالهای ماهواره ای خصوصی به دولت ارائه شده است. دریافت کننده های امواج ماهواره‌ای در سوریه به طور وسیع در دسترس است و اکثر مردم کانالهای ماهواره ای عرب زبان را تماشا می کنند.
دولت برای اولین بار اجازه داده که ایستگاه های رادیویی خصوصی و تجاری با پخش برنامه روی موج اف ام تاسیس شوند ولی آنها حق پخش برنامه های خبری و سیاسی ندارند.
آمار ارائه شده تا ژوئن سال ۲۰۱۲ شمار کاربران اینترنت سوریه را بیش از ۵ میلیون نفر برآورد کرده است.
اینترنت به وسیله‌ای برای بیان اعتراضات مخالفان بدل شده است.
شبکه‌های اجتماعی و سایت‌های اینترنت به ابزاری برای بیان اعتراضات مخالفان دولت تبدیل شده است.
شبکه‌های اجتماعی در شکستن خطوط قرمزی که در بیان انتقادات از دولت و رئیس جمهور وجود داشت، کمک کرده است.
علیرغم این تلاش‌ها، مقامات دولتی سعی می‌کنند با سانسور اینترنت و مسدود کردن بسیاری از سایت‌ها از جمله فیس بوک، یوتیوب و همچنین سایت‌های متعلق به مخالفان مانع از گردش آزاد اطلاعات شوند.
البعث - روزنامه ارگان حزب بعث
الثوره - روزنامه دولتی
تشرین - روزنامه دولتی
حریت – هفته نامه مخالف دولت
تلویزیون دولتی سوریه - پخش برنامه در داخل کشور
تلویزیون خصوصی دنیا
شبکه تلویزیونی اورینت متعلق به مخالفان که مرکز آن در دبی است.
شبکه تلویزیونی الغد متعلق به مخالفان
رادیو دولتی جمهوری عربی سوریه
رادیو المدینه اولین رادیو خصوصی که در سال ۲۰۰۵ آغاز به کار کرد
خبرگزاری عربی سوریه (سانا) به زبانهای عربی، انگلیسی و فرانسه