Elusen yn galw am roi eli haul am ddim i rai dan 11 oed

Dywed yr elusen fod llosg haul drwg yn ystod plentyndod yn gallu dyblu'r perygl o gael canser y croen yn ddiweddarach mewn bywyd

Mae elusen canser Tenovus yn galw am roi eli haul am ddim i bob plentyn dan 11 oed yng Nghymru, mewn ymgais i geisio lleihau nifer yr achosion o ganser y croen.

Mae'r elusen wedi cyflwyno deiseb i Lywodraeth Cymru, gydag enwau dros 9,000 o bobl arni.

Yn ôl Dr Ian Lewis o'r elusen, mae cael llosg haul yn ystod plentyndod yn gallu dyblu'r perygl o gael canser y croen yn ddiweddarach mewn bywyd.

Dywed Llywodraeth Cymru ei bod yn annog pawb i ddiogelu eu hunain rhag yr haul.

Pob blwyddyn mae 500 o achosion o melanoma canseraidd yn cael eu darganfod yng Nghymru. O'r rhain, mae tua 100 o bobl yn marw o'r math mwya' peryglus yma o ganser y croen.

Mae nifer yr achosion yng Nghymru wedi mwy na dyblu dros y 15 mlynedd diwetha'.

Codi ymwybyddiaeth

Yn ôl Tenovus, mae addysg a chodi ymwybyddiaeth yn allweddol i geisio atal cynnydd pellach yn nifer yr achosion o ganser y croen, a buon nhw'n hyrwyddo ymgyrch arbennig dros yr haf.

Fel rhan o'r ymgyrch, mae'r elusen am i Lywodraeth Cymru roi presgripsiwn eli haul am ddim i blant dan 11 oed.

"Gall llosg haul drwg yn ystod plentyndod ddyblu'r perygl o gael canser y croen yn ddiweddarach mewn bywyd," medai Dr Lewis, sy'n gyfarwyddwr ymchwil gyda'r elusen.

"Rydym angen atal nifer yr achosion o melanoma canseraidd rhag cynyddu yn y genhedlaeth nesa'."

Dywedodd fod ysgolion yn dod yn fwy ymwybodol o ddiogelwch haul a bod rhai nawr yn creu ardaloedd cysgodol ar gyfer disgyblion.

Ond cyfaddefodd ei fod wedi clywed am rai achosion pan nad oedd athrawon yn rhoi eli haul ar y plant.

Llosg haul difrifol

Daeth un achos i'r amlwg yn y wasg ym mis Gorffennaf, wedi i rieni merch 10 oed o Abertawe gwyno fod eu merch wedi cael llosg haul difrifol yn dilyn diwrnod chwaraeon yn yr ysgol.

Dywedodd Ysgol Gynradd Pennard y gallai rhieni ddod i'r ysgol amser cinio i roi eli haul, ond na fyddai'n bosib i athrawon roi eli i 200 o ddisgyblion.

Meddai Dr Lewis: "Mae 'na ffyrdd i ddelio â hynny ac fel rhan o'r addysg, dylen ni fod yn dangos i blant sut i roi eli haul eu hunain - efallai gwneud gêm o'r peth.

"Mae hefyd yn bwysig i godi ymwybyddiaeth ymhlith rhieni a phlant ynglŷn â diogelu'u hunain rhag yr haul."

Ychwanegodd fod canser y croen yn costio tua £14 miliwn i Gymru ac y byddai rhoi eli haul ar bresgripsiwn yn gwneud synnwyr yn economaidd.

Cafodd y deiseb ei chyflwyno i gadeirydd y pwyllgor deisebau yn y cynulliad ddydd Mawrth.

Os bydd aelodau'r pwyllgor yn credu y dylid ei ystyried ymhellach, bydd yn cael ei drosglwyddo i'r pwyllgor perthnasol.

Yn ôl llefarydd ar ran Llywodraeth Cymru: "Rydym yn annog pobl i ddiogelu'u hunain rhag yr haul, sy'n gallu achosi canser y croen.

"Defnyddio eli haul yw un o'r mesurau sydd angen eu tanlinellu wrth drafod sut i amddiffyn plant rhag effeithiau niweidiol gormod o haul."