AS yn galw am ymchwiliad i fusnesau
- Cyhoeddwyd
Mae Aelod Seneddol o Gymru yn galw am ymchwiliad Seneddol i bryderon y gall pobl sydd â busnesau sydd wedi methu sefydlu cwmnïau newydd yn rhy hawdd heb dalu dyledion yr hen gwmni.
Roedd Jonathan Edwards, AS Plaid Cymru, yn ymateb i bryderon ar rifyn cyntaf y gyfres newydd o Taro Naw - rhaglen BBC Cymru ar S4C.
Mae'r rhaglen wedi ymchwilio i faterion busnes Owen Smart, perchennog Conwen Construction Ltd. o Sir Gaerfyrddin.
Aeth y busnes i'r wal ddwy flynedd yn ôl gyda dyledion o dros £300,000 i ddwsinau o gwmnïau ac unigolion.
Ychydig wythnosau yn ddiweddarach, fe sefydlodd Mr Smart gwmni newydd heb dalu dyledion Conwen.
Mae o leiaf 15 o'r cwmnïau ac unigolion dan sylw o fewn etholaeth Mr Edwards, sef Dwyrain Caerfyrddin a Dinefwr.
Rhwystredigaeth
Dywedodd Mr Edwards: "Rwy'n credu bod yna ddadl dros gael ymchwiliad Seneddol gan y pwyllgor perthnasol yn Nhŷ'r Cyffredin.
"Rhaid i ni edrych ar y dystiolaeth er mwyn gweld beth yw maint y broblem, ac yna gweithredu'n briodol a chyhoeddi argymhellion sut y gellid addasu'r ddeddf i gau unrhyw fylchau sy'n bodoli yn y ddeddfwriaeth bresennol."
Roedd Conwen yn arfer prynu nwyddau gan nifer o fasnachwyr adeiladu ar draws de orllewin Cymru.
Un o'r rhai sy'n dal i aros am daliad o dros £5,000 yw Geraint Llewelyn, o Lliw Building Supplies ym Mhontardawe. Soniodd am ei rwystredigaeth wrth Taro Naw.
"I gael gafael ar Owen Smart ei hunan oedd e'n amhosib. Pan fydd bobol ddim yn siarad â chi ac mae arnyn nhw filoedd o bunnau i chi, y cyfan allwch chi wneud yw mynd i'r cwrt i weld a gewch chi'ch talu trwy'r cwrt," meddai.
Ond dair blynedd wedyn, mae Geraint Llewelyn ymhlith dwsinau o gredydwyr sy'n dal i aros am eu harian.
Mae Mr Smart yn gwadu ei fod wedi gweithredu yn anghyfreithlon gan ddweud: "Roedd Conwen Construction, fel sawl cwmni arall yng Nghymru, yn un a ddioddefodd yn y wasgfa ariannol a'r newid yn agwedd y banc a ddaeth yn sgil hynny."
Taro Naw, S4C, 9.30yh, 24 Medi 2013