Medal Ddrama i Heledd Gwyn Lewis yn Eisteddfod y Bala

Heledd Gwyn Lewis enillodd y Fedal Ddrama am ei gwaith 'Gwyddbwyll'

Heledd Gwyn Lewis, yn wreiddiol o Gaernarfon ond yn fyfyrwraig yng Nghaerdydd ar hyn o bryd, sydd wedi ennill Medal Ddrama Eisteddfod yr Urdd Y Bala 2014.

Dan y ffugenw 'Peredur', teitl y ddrama fuddugol oedd 'Gwyddbwyll."

Y gamp oedd ysgrifennu drama lwyfan un act, rhwng 40-60 munud o hyd, a'r testun yn agored.

Rhoddwyd y Fedal eleni gan Glwb Rotari Dolgellau, a'r beirniaid oedd Arwel Gruffydd a Huw Foulkes.

'Dewin geiriau'

Wrth draddodi'r feirniadaeth, cyfeiriodd Arwel Gruffydd, cyfarwyddwr artistig Theatr Genedlaethol Cymru, at y ffaith fod rhai o'r cystadleuwyr eleni yn tueddu i "ysgrifennu gormod".

Awgrymodd ei bod yn llawer mwy o grefft "bod yn gynnil, dadlenol, mentrus ac onest" wrth lunio drama.

Wrth bwyso a mesur y gwaith buddugol, disgrifiodd Mr Gruffydd Heledd Gwyn Lewis fel "dewin geiriau sy'n cyffroi'r emosiynau", a "oedd â'r Gymraeg yn arf yn ei meddiant".

"Dyma waith mwya' cywrain y gystadleuaeth," ychwanegodd.

Cyfres o fonologau yw'r gwaith, sy'n seiliedig ar fyfyrdodau gwraig wedi i'w gŵr grogi'i hun.

Yn ôl y beirniaid, roeddan nhw wedi pendroni ai darn o lenyddiaeth neu ddrama oedd 'Gwyddbwyll', ond fe ddaethon nhw i'r casgliad y byddai'r ddrama yn gweithio ar lwyfan.

'Braint'

Wedi'r seremoni, dywedodd Heledd Gwyn Lewis, aelod o Aelwyd y Waun Ddyfal yng Nghaerdydd, ei bod yn "fraint cael cyfle i rannu gwaith personol gyda phobl eraill, a chael clod am y gwaith hwnnw."

Ychwanegodd: "Mae'r ddrama yn gyfres o fonologau, yn cyfateb i'r gwahanol ddarnau o wyddbwyll - y du a'r gwyn.

"Mae hefyd yn ymwneud â thwyll o fewn perthynas, a'r dirywiad o fewn perthynas.

"Doeddwn i ddim eisiau dweud gormod - gadael i'r gwylwyr ddehongli pethau yn eu ffordd eu hunain.

"Mae gwyddbwyll yn thema oesol, ac yn amlwg iawn o fewn llenyddiaeth yr Oesoedd Canol."

Mae Heledd ar hyn o bryd yn astudio MA mewn Astudiaethau Cymraeg a Cheltaidd ym Mhrifysgol Caerdydd, gan ganolbwyntio ar lenyddiaeth yr Oesodd Canol.

Ond beth am y dyfodol?

"Dwi eisiau parhau i ysgrifennu'n greadigol - mae hyn yn bendant wedi rhoi'r hyder i mi rannu 'ngwaith hefo pobl eraill."

Yn ail yn y gystadleuaeth oedd Elgan Rhys Jones, o Aelwyd CF1, Caerdydd, dan y ffugenw 'Dewin Dwl'. Gareth Evans Jones, o Ynys Môn, dan y ffugenw 'Delw', oedd yn y trydydd safle.

Cyhoeddwyd eisoes y byddai cyfle i'r enillydd eleni gael ei fentora gan y Theatr Genedlaethol a'r BBC.

Ategodd Arwel Gruffydd yn ystod y seremoni y byddai'r ail yn y gystadleuaeth hefyd yn cael ei hyfforddi dan yr un cynllun.