'Canolfannau' newydd i geisio cael mwy o Gymry i Oxbridge

Image caption Nod yr adroddiad yw helpu mwy o ddisgbylion i fynychu prifysgolion Rhydychen a Chaergrawnt

Dylai rhwydwaith o 12 o 'ganolfannau' gael eu sefydlu yng Nghymru er mwyn helpu mwy o ddisgyblion fynychu prifysgolion Rhydychen a Chaergrawnt.

Dyna yw prif argymhelliad adroddiad gan gyn ysgrifennydd Cymru Paul Murphy.

Cafodd Mr Murphy ei benodi yn Llysgennad Oxbridge gan Lywodraeth Cymru mewn ymdrech i ddarganfod pam fod cyn lleied o ddisgyblion o Gymru yn astudio yn Rhydychen a Chaergrawnt.

Mae myfyrwyr o Gymru yn llai tebygol o sicrhau lle yn y ddwy brifysgol na myfyrwyr o Loegr neu Ogledd Iwerddon.

Bu Mr Murphy yn edrych ar ystadegau am y cyfnod rhwng 2008-2012.

Daeth i'r casgliad:

• fod 22.6% o fyfyrwyr o Gymru yn llwyddiannus wrth wneud cais i Gaergrawnt, o'i gymharu â 27% yng ngweddill y DU.

• yn Rhydychen fe wnaeth 17.3% o geisiadau o Gymru lwyddo, o'i gymharu â 23.6% ar gyfer y DU.

Yn ôl yr adroddiad: "Mae'n ymddangos yn hynod debygol fod y perfformiad cymharol isel yn yr asesiadau ar ôl arholiadau TGAU yn ffactor yn y nifer cymharol isel o geisiadau i Rydychen a Chaergrawnt o Gymru. Mae'r prifysgolion yn ystyried yr asesiadau uchod yn hynod bwysig."

Mae adroddiad Mr Murphy hefyd yn dweud fod canlyniadau cymharol isel mewn arholiadau hefyd yn ffactor.

Image caption Mae Paul Murphy yn gyn fyfyriwr yn Rhydychen

• Rhwng 2008-12, fe wnaeth cyfartaledd o 9.2% o fyfyrwyr lefel A o Gymru lwyddo i gael tair gradd A neu well, o'i gymharu â chyfartaledd o 12.7% yn y DU.
• Yn yr un cyfnod, fe wnaeth cyfartaledd o 3.8% o fyfyrwyr Cymru lwyddo i gael pum gradd A* neu well yn TGAU, o'i gymharu â 4.3% yn y Du.
• Tra bod perfformiad y disgyblion TGAU mwyaf disglair yng Nghymru wedi codi rhwng 2008 a 2012, bu gostyngiad ym mherfformiad y disgyblion lefel A mwyaf disglair.

Ond ychwanegodd Mr Murphy, wnaeth astudio hanes yng Ngholeg Oriel, Rhydychen, nad canlyniadau arholiadau oedd yr unig ffactor.

Dywedodd fod rhai o fyfyrwyr cryfaf Cymru yn gwneud ceisiadau i'r ddwy brifysgol, ond eu bod yn aflwyddiannus o ran y broses derbyn.

Dywed yr adroddiad y byddai 12 canolfan yn helpu'r disgyblion mwyaf disglair i baratoi ar gyfer arholiadau mynediad y prifysgolion, ynghyd a ffactorau eraill.

"Mae nifer o ddisgyblion wedi elwa oherwydd athro brwdfrydig, neu ddosbarthiadau y tu allan i'r amserlen arferol, ysgol haf neu aelod galluog o'r teulu," meddai.

Amserlen

"Mae hynny o fudd i'r unigolyn, ond dyw hynny ddim yn golygu cysondeb o ran darpariaeth drwy'r gyfundrefn addysg."

Fe wnaeth Mr Murphy hefyd godi cwestiwn ynglŷn â'r fagloriaeth Gymreig, gan ddweud o bosib ei fod yn dal rhai o'r disgyblion mwyaf talentog yn ôl.

Dywedodd ei fod yn obeithiol y bydd maes llafur newydd y flwyddyn nesa yn rhoi amserlen gyda mwy o amser i gefnogi'r disgyblion mwyaf disglair.

Fe wnaeth Mr Murphy hefyd awgrymu y dylai Caergrawnt a Rhydychen ddarparu deunydd Cymraeg ar gyfer pecynnau cyflwyno i ddisgyblion o ysgolion cyfrwng Cymraeg.