Dyfodol mwy gobeithiol i'r Gyfnewidfa Lo?

Roedd y Gyfnewidfa Lo yn ganolbwynt i'r diwydiant glo yng Nghymru

Mae ymgyrch i ddod o hyd i brynwr ar gyfer y Gyfnewidfa Lo yng Nghaerdydd wedi denu cefnogaeth sylweddol, yn ôl yr aelod seneddol lleol.

Fe gafodd y gyfnewidfa - sy'n cael ei ystyried yn un o adeiladau hanesyddol mwya' nodedig Caerdydd - ei rhoi yn nwylo'r derbynwyr bythefnos yn ôl.

Cafodd y Gyfnewidfa Lo ei hadeiladu rhwng 1883 a 1886, yn ganolbwynt i'r diwydiant glo yn ne Cymru, ond mae wedi bod ynghau ers sawl blwyddyn bellach.

Un o'r rhai sy'n arwain yr ymgyrch i achub yr adeilad hanesyddol yw Stephen Doughty, Aelod Seneddol De Caerdydd a Phenarth, sy'n gobeithio dod o hyd i ateb "creadigol" i'r adeilad.

Treftadaeth Caerdydd

Yn y gorffennol, roedd pris y glo fyddai'n cael ei allforio i bedwar ban byd yn cael ei benderfynu yn y gyfnewidfa, ac yno hefyd yn 1901 cafodd y siec gynta' am filiwn o bunnau ei lofnodi.

Yn ôl yr hanesydd a'r darlledwr Phil Carradice: "Mae'n adeilad eiconig yn hanes Cymru ac yn hanes y byd - yr un mor bwysig ac un o gestyll enwog Cymru mewn ffordd.

"Ar un adeg roedd 'na rhwng 8,000 - 10,000 yn dod i'r adeilad yma bob diwrnod, dyma oedd canolbwynt economi'r diwydiant glo ar draws y byd."

Byddai miloedd o fasnachwyr yn dod i'r adeilad bod dydd pan oedd y diwydiant glo yn ffynnu

Mae'r AS Stephen Doughty yn dweud bod yr adeilad yn rhan bwysig o hanes Cymru, a'i fod yn bwysig ei achub.

"Fe fydd hi'n broses anodd ond dwi'n hyderus drwy weithio gyda'r cyngor a'r bobl sydd â diddordeb yn yr adeilad y gallwn ni ddod o hyd i ateb creadigol cyn hir," meddai.

"Mae'r Gyfnewidfa Lo yn rhan allweddol o dreftadaeth Caerdydd.

"Yn amlwg bydd angen swm sylweddol o arian ac ymdrech i'w achub. A dyna pam y 'nes i lansio'r ymgyrch er mwyn gweld a oedd yna bobl fyddai'n gallu dod ynghyd i geisio helpu gyda'r broses."

Ychwanegodd: "Fe fydd hi'n broses anodd ond dwi'n hyderus drwy weithio gyda'r cyngor a'r bobl sydd â diddordeb yn yr adeilad y gallwn ni ddod o hyd i ateb creadigol cyn hir."

'Angen buddsoddiad sylweddol'

Mae angen gwaith cynnal a chadw sylweddol ar yr adeilad erbyn hyn

Erbyn hyn y Goron sydd yn berchen y safle - ond mae rhai yn dweud fod angen gweud gwaith cynnal a chadw ar frys.

Yn ôl y peiriannydd cadwraeth, Jon Avent, mae'r adeilad wedi bod ar glo ers blwyddyn ac wedi bod yn dirywio ers tro.

"Mae angen gwaith cynnal a chadw nawr tra bod grwpiau yn dod ynghyd i ystyried strategaeth tymor hir ar gyfer y Gyfnewidfa Lo," meddai.

Mae Cyngor Caerdydd yn dweud nad oes ganddo'r awdurdod cyfreithiol i wneud gwaith cynnal a chadw ar yr adeilad, gan ddweud bod unrhyw waith hyd yma wedi digwydd er "diogelwch y cyhoedd".

Dywedodd llefarydd: "Yn anffodus, realiti'r sefyllfa yw bod gwaith cynnal a chadw ar yr adeilad yn fuddsoddiad sylweddol. Y gred yw y bydda hi'n costio oddeutu £5m i wneud y safle'n ddiogel cyn bod gwaith adfer yn bosib."

Ychwanegodd y llefarydd fod y cyngor yn cydnabod arwyddocâd y Gyfnewidfa Lo ac eu bod yn cynnal trafodaethau gyda'r corff cadwraeth CADW yn y gobaith y gall grŵp prosiect gael ei sefydlu i ystyried dyfodol yr adeilad.