Cytuno trydaneiddio rheilffyrdd de Cymru a'r Cymoedd

Bydd y rheilffordd rhwng Llundain a Chaerdydd yn cael ei thrydaneiddio erbyn 2017

Mae'r ddadl am dalu am drydaneiddio rheilffyrdd de Cymru wedi dod i ben ar ôl i lywodraethau'r DU a Chymru ddod i gytundeb.

Bydd y cynllun yn golygu gwella'r brif reilffordd o Paddington yn Llundain i Gaerdydd erbyn 2017 ac yna ymestyn y lein i Abertawe erbyn 2018, y cyfan ar gost o £850m.

Roedd cynllun i drydaneiddio Rheilffyrdd y Cymoedd wedyn ond roedd ffrae ym mis Mawrth am bwy ddylai dalu am hyn.

Dan y cytundeb newydd bydd Llywodraeth y DU yn talu am drydaneiddio'r rheilffordd i Abertawe, ac yn talu £125m at gost trydaneiddio Rheilffyrdd y Cymoedd.

Mae cost y rhan yna o'r cynllun wedi ei hamcangyfrif rhwng £309m a £463m.

'Cyflym, modern, effeithlon'

Dywedodd y Prif Weinidog, David Cameron ei fod yn "bleser" cael cyhoeddi y byddai'r cynllun trydaneiddio yn mynd yn ei flaen.

"Wedi blynyddoedd o anwybyddu, o'r diwedd bydd y rhan hon o Gymru yn cael yr isadeiledd y mae ei hangen, trenau cyflymach, mwy modern, mwy effeithlon a bydd yr effaith yn enfawr," meddai.

"Bydd ehangu y cyfleoedd gwaith ar gyfer Caerdydd a'r Cymoedd yn helpu pobl sy'n gweithio'n galed o bob rhan o'r wlad ardderchog hon i lwyddo."

Trenau Arriva Cymru sydd â masnachfraint rheilffordd Cymru a'r Gororau ond Llywodraeth Cymru fydd yn penderfynu pwy sy'n rhedeg y gwasanaethau o 2018 ymlaen

Dywedodd fod y cynllun ond yn bosib oherwydd Llywodraeth y DU, ac ychwanegodd ei fod yn dangos "cynllun economaidd" ei lywodraeth yn "gweithio er lles pobl Cymru".

Ddydd Gwener mae Llywodraeth y DU yn cyhoeddi bod rheolaeth ar fasnachfraint rheilffordd Cymru a'r Gororau yn symud i Fae Caerdydd - Llywodraeth Cymru fydd yn penderfynu pwy fydd â'r fasnachfraint newydd yn 2018.

Dadansoddiad Tomos Livingstone, Gohebydd Gwleidyddol

Fe ddylai'r cytundeb newydd ddod ag un o benodau mwya' dryslyd hanes datganoli i ben - heb sôn am sicrhau buddsoddiad sy'n cael ei ystyried yn un hanfodol i ddyfodol economi Cymru.

Gyda chysylltiadau rhwng Llundain a dinasoedd fel Manceinion, Birmingham, Lerpwl a Newcastle wedi'u trydaneiddio flynyddoedd maith yn ôl, roedd Caerdydd ac Abertawe - a Bryste o ran hynny - wedi hen deimlo nad oedden nhw'n cael triniaeth deg.

Fe fydd y trenau newydd yn cynnig siwrne fyrrach, fwy dibynadwy ond mae uwchraddio llinellau'r Cymoedd yn arwyddocaol- heb y fath fuddsoddi go brin bod modd siarad yn grand am Fetro i'r de na chwaith "Ddinas-Ranbarth Caerdydd".

Mae'r cytundeb yn tanlinellu rhai o beryglon datganoli lle bo pleidiau gwahanol mewn grym yng Nghaerdydd a Llundain, a'r berthynas efallai ddim mor glos ag y gallai fod. Camddealltwriaeth mewn gwirionedd a methiant i sicrhau fod popeth i lawr ar bapur wnaeth arwain at y ffrae ddiangen hon.

Nod yr Ysgrifennydd Gwladol newydd, Stephen Crabb, oedd rhoi stop ar y fath broblemau, ac ymddengys ei fod e wedi cael ei ffordd. Mae'n hysbys fod Mr Crabb ar delerau gwell â gweinidogion Llywodraeth Cymru na'i ragflaenydd David Jones.

Gyda'r siwrne drên rhwng y ddwy brifddinas yn debyg o fod yn llawer hwylusach unwaith i'r gwaith orffen yn 2018, efallai nad oes esgus i'r fath gwympo mas ddigwydd eto. Gewn ni weld.

'Symud ymlaen'

Dywedodd Carwyn Jones ei fod yn falch sicrhau cyllid i'r "cynllun pwysig" hwn

Dywedodd y Prif Weinidog Carwyn Jones ei fod yn falch cael cytundeb ar gyllido'r cynllun.

"Bydd y cytundeb yn sicrhau trydaneiddio yr holl ffordd o Lundain i Abertawe ac yn golygu y gallwn ni symud ymlaen gyda chynllun moderneiddio Rheilffyrdd y Cymoedd heb unrhyw gost derfynol i Lywodraeth Cymru."

Ychwanegodd ei fod yn golygu y gallai'r llywodraeth "symud ymlaen gyda chynlluniau uchelgeisiol i greu gwasanaeth rheilffyrdd effeithlon a dibynadwy y mae Cymru ei angen ac yn ei haeddu".

'Ysgogiad'

Dywedodd Ysgrifennydd Cymru, Stephen Crabb, fod y cytundeb yn "ysgogiad i fusnesau fuddsoddi yn y wlad".

"Mae cysylltiadau trafnidiaeth yn rhan hanfodol o unrhyw economi fodern ac mae'r angen yn fawr am well costau i'r teithwyr, gwell amseroedd teithio a mwy o wasanaethau trên ..."

Y gred yw y bydd trydaneiddio Rheilffyrdd y Cymoedd yn lleihau'r amseroedd teithio o Ferthyr Tudful neu Dreherbert i Gaerdydd, 50 munud yn lle mwy nag awr.