'Ffolineb' cyllido ysgolion Gwynedd

Daeth i'r amlwg fod Cyngor Gwynedd wedi rhybuddio 94 o ysgolion am doriadau posib cyn cyfadde' mai 'dyfalu pur' oedd y ffigyrau

Fel ym mhob sir yng Nghymru, mae pryderon yn cynyddu ymysg athrawon Gwynedd y gallan nhw wynebu diswyddo gorfodol yn sgil toriadau yng nghyllidebau ysgolion dros y tair blynedd nesaf.

Ond mae beirniadaeth nawr fod Cyngor Gwynedd wedi rhybuddio'r ysgolion cyn gwybod faint yn union o doriadau oedd i ddod i'r gyllideb addysg, a'u bod wedi gweithredu ar sail "dyfalu pur".

Yn ôl y cyngor, mae pob un o'u hadrannau wedi gorfod cynllunio o flaen llaw i gyflawni cyfanswm arbedion o £34 miliwn pellach dros y tair blynedd nesaf.

Ond mae Llais Gwynedd nawr yn galw am ymchwiliad trylwyr i sut y bu i ysgolion y sir dderbyn gwybodaeth am y toriadau posib i'w cyllidebau cyn i'r toriadau hynny gael eu cadarnhau.

Yn wreiddiol gofynwyd i ysgolion ddechrau ar broses o ddiswyddo staff er mwyn ateb diffyg ariannol o 6% o ganlyniad i doriadau gwerth £4.3 miliwn i'w cyllideb.

O ganlyniad i'r amcangyfrifon yma, daeth i'r amlwg fod rhai ysgolion wedi dechrau paratoi i wneud toriadau o hyd at £500,000 yr un dros y tair blynedd nesaf.

Ond nawr mae wedi dod i'r amlwg fod cyfrifwyr y cyngor yn cydnabod mai "amcan cefn amlen bras iawn" oedd y ffigyrau cychwynol.

Dywedodd y Cynghorydd Alwyn Gruffydd, o Lais Gwynedd: "Duw â ŵyr faint o ddrwg mae'r ffolineb wedi'i wneud i hyder athrawon, cymorthyddion a llywodraethwyr ein hysgolion.

"Mae'n warth llwyr for staff yr ysgolion wedi clywed fod eu swyddi'n yn fantol o ganlyniad i ddyfalu pur."

Rhybuddio staff

Un o'r nifer o ysgolion sydd wedi dechrau paratoi yn sgil y pryderon ydy Ysgol Brynrefail yn Llanrug.

Cafodd llywodraethwyr yr ysgol wybod eu bod yn debygol o wynebu toriadau o hyd at hanner miliwn o bunnoedd dros y tair blynedd nesaf.

Yn sgil y newyddion yma, mae'r llywodraethwyr eisoes wedi ysgrifennu at staff yn eu hysbysu fod toriadau yn bosib.

Mae Ysgol Brynrefail yn Llanrug yn un o'r ysgolion sydd wedi dechrau cynllunio ar gyfer toriadau

Dywedodd Dafydd Roberts, cadeirydd y llywodraethwyr: "Yn sgil y newyddion am y toriadau enfawr yma, mae'n anodd iawn gweld ein bod yn gallu gwneud toriadau heb ddiswyddo.

"Rydym yn siomedig iawn ym mhenderfyniad Cyngor Gwynedd i dorri'r gyllideb.

"Mi fyddwn yn herio'r penderfyniad yn ddi-os.

"Mae'r awdurdodau yn disgwyl i ni wneud toriadau ar draul addysg ein plant. Mae'r peth yn chwerthinllyd."

Pan ofynnwyd i Mr Roberts, pam eu bod wedi llythyru athrawon yr ysgol cyn unrhyw gadarnhad am doriadau, dywedodd: "Mae'r broses ddiswyddo orfodol yn un hir a statudol, mae camau mae'n rhaid eu cymryd, ac felly pan ddaw'r cadarnhad o'r toriadau, fe fydd y broses eisoes wedi cychwyn.

"Mae'r awdurdodau yn defnyddio'r term 'gormodedd' i gyfiawnhau'r diswyddo, does 'na ddim ffasiwn beth â 'gormodedd' athrawon, dim ond diffyg cyllid."

'Maint yr her ariannol'

Mae Cyngor Gwynedd wedi amddiffyn eu penderfyniad i rybuddio am y toriadau, gan ddweud fod yn rhaid i bob un o wasanaethau'r cyngor gynllunio i gyflawni cyfanswm arbedion o £34 miliwn pellach dros y tair blynedd nesaf.

Dywedodd y Cynghorydd Gareth Thomas, Aelod Cabinet Addysg Cyngor Gwynedd: "Yn y gorffennol, mae'r cyngor wedi amddiffyn ysgolion y sir drwy adnabod a gweithredu arbedion trymach ar draws gweddill gwasanaethau'r cyngor.

"Erbyn hyn yn anffodus, oherwydd maint yr her ariannol byddai parhau i warchod ysgolion yn llwyr yn cael effaith pellgyrhaeddol ar allu'r cyngor i ddarparu gwasanaethau hanfodol eraill gan fod ein cyllideb addysg yn cynrychioli 38% o gyllideb y cyngor yn ei gyfanrwydd.

"Oherwydd hyn, ym mis Hydref, penderfynwyd gosod targed arbedion o £4.3 miliwn dros y tair blynedd nesaf i'n hysgolion. Mae'r targed hwn yn gyfystyr ag oddeutu 6% o gyllideb ysgolion y sir ac yn golygu ein bod yn parhau i ddarparu gwarchodaeth sylweddol iawn i'n hysgolion o'i gymharu gyda gwasanaethau eraill y cyngor, a fydd yn gorfod ymdopi gyda gostyngiad rywle rhwng 15% ac 20% yn dros yr un cyfnod.

"Yn dilyn y penderfyniad yma, rydw i wedi sefydlu gweithgor arbennig o'r Fforwm Cyllido Ysgolion sy'n cynnwys penaethiaid a llywodraethwyr o'r sector cynradd ac uwchradd i adnabod cynlluniau posib i wireddu arbedion mewn ffyrdd fydd yn lliniaru'r effaith ar lawr y dosbarth.

"Serch hyn, mae'n anorfod y bydd rhaid i ysgolion unigol, fel pob un o wasanaethau eraill sy'n cael eu cyllido gan y Cyngor, ysgwyddo rhan o'r baich ariannol."