System raddio ysgolion newydd yn dod i rym

Ysgol gynradd
Arwyn Jones
Gohebydd Addysg BBC Cymru

Mae canlyniadau trefn newydd o raddio ysgolion Cymru wedi cael eu cyhoeddi ddydd Iau, gyda phob ysgol yn cael eu rhoi mewn categori lliw.

Fe fydd ysgolion mewn un o bedwar categori sy'n mynd o wyrdd, i felyn, oren a choch.

Mae'r drefn newydd yn disodli'r hen system fandio ddadleuol.

Mae'r llywodraeth yn mynnu y bydd yn helpu ysgolion i wella drwy eu hasesu dros dair blynedd yn lle dim ond un.

Ond mae undebau athrawon wedi mynegi pryder am y drefn newydd.

Cipolwg ar rai o'r canlyniadau

  • Cafodd 1,332 o ysgolion cynradd eu hasesu.
  • Fe gafodd 207 eu rhoi yn y categori gwyrdd.
  • Roedd 58 yn y categori coch.
  • Cafodd 211 o ysgolion uwchradd eu hasesu.
  • Cafodd 31 eu rhoi yn y categori gwyrdd.
  • Roedd 23 yn y categori coch.

Faint sy'n newid?

Fe wnaeth yr hen drefn fandio ddenu cryn feirniadaeth gan athrawon, oedd yn ei gweld fel system ddi-werth i fesur perfformiad oherwydd bod ysgolion yn dringo a syrthio rhwng y bandiau.

Roedd yna gryn orfoledd ym mis Medi'r llynedd wrth i'r Gweinidog Addysg Huw Lewis gyhoeddi y byddai'n hepgor y drefn honno.

Penderfynodd Huw Lewis newid y system fandio wedi cryn feirniadaeth o fyd addysg

Mi fydd ysgolion yn cael eu beirniadu am eu canlyniadau, presenoldeb a sut mae'r disgyblion o deuluoedd tlotaf yn perfformio.

Mae swyddogion y llywodraeth yn mynnu y bydd y system newydd yn rhoi darlun mwy defnyddiol - ond hefyd yn decach.

Yn ogystal â mesur canlyniadau, mae yna ail elfen i'r categoreiddio.

Mae'n edrych ar allu ysgol i wella, sydd wedi ei seilio ar farn y pennaeth, llywodraethwyr a chynrychiolwyr o'r pedwar consortiwm addysg sydd gennym ni yng Nghymru - sy'n gyfrifol am godi safonau ysgolion.

Unwaith y bydd yr holl waith cymedroli wedi ei wneud, mi fydd yr ysgol wedyn yn mynd i un o bedwar categori:

  • Mae'r ysgolion gwyrdd yn rhai effeithiol sydd angen nesaf peth i ddim ymyrraeth gan eu bod yn darparu addysg penigamp;
  • Mi fydd gan ysgolion categori melyn ambell i wendid, ond mi fydd ganddyn nhw hefyd strategaeth glir o ran sut mae gwella;
  • Nid felly'r ysgolion oren. Mae gan y rhain nifer o wendidau - ac unai does dim cynllun i fynd i'r afael a hynny, neu dydyn nhw ddim yn gwella'n ddigon cyflym. Mi fydd help ar gael iddyn nhw;
  • I'r ysgolion yn y categori coch, mi fydd nifer o ffaeleddau sy'n golygu bod angen cryn ymyrraeth i wella problemau.

Gwell na bandio?

Yn ôl y Gweinidog Addysg, Huw Lewis, mi fydd yn helpu ysgolion cynradd ac uwchradd i wella drwy eu hasesu dros gyfnod o dair blynedd yn lle dim ond un.

Ond yn ôl Cymdeithas Genedlaethol y Prifathrawon dydy'r system fawr gwell na bandio. Maen nhw'n mynnu y bydd hanner yr ysgolion wedi eu dyfarnu i fod yn israddol cyn dysgu'r un wers.

Maen nhw hefyd yn honni y bydd ysgolion sydd mewn ardaloedd tlawd ar eu colled, sy'n groes i nod y llywodraeth o geisio codi safonau'r plant o deuluoedd difreintiedig.

Wrth ymateb dywedodd Huw Lewis mai dim ond ceisio gwarchod eu buddiannau eu hunain oedd yr undeb.

Straeon perthnasol