Beth sydd mewn enw?

Cylchdro lliwgar Sblot - ond o ba gyfeiriad y daeth yr enw?

Mae Meri Huws, Comisiynydd y Gymraeg, wedi galw am wneud newid enwau lleoedd Cymru yn drosedd.

Fe wnaeth hi ei sylwadau ar ôl i gwmni o Loegr newid enw Plas Glynllifon i Wynnborn yn eu deunydd marchnata.

Faint ydych chi'n ei wybod am darddiad rhai o enwau lleoedd Cymru? Rhowch gynnig arni. (Mae'r atebion ar waelod yr erthygl!)

1. Sblot

Mae enw un o faestrefi Caerdydd yn deillio o:

a) Yr Hen Gymraeg am 'Sboldaich' sy'n golygu ffos

b) Hen arferiad o ollwng cerrig i'r Afon Tâf i fesur dyfnder

c) O'r Saesneg plot, sef darn o dir

2. Prion

Mae'r pentref yn Sir Ddinbych wedi ei enwi ar ôl:

a) Hen briordy lleol

b) Y gair 'purion', sef perffaith

c) Sant o'r 8fed ganrif

Y Bala - lle da am wrtaith?

3. Bala

Ystyr enw'r dref ar lan Llyn Tegid yw:

a) Man lle mae afon yn rhedeg allan o lyn

b) Hen air y Llychlynwyr am 'bryn'

c) Gair lleol am wrtaith

4. Solfach

Mae'r pentref ar arfordir Sir Benfro wedi ei enwi ar ôl:

a) Gair Saesneg solace, lle i fynd am gysur

b) Gair 'salw', gwael, di-olwg

c) Cwch bach o'r Oesoedd Canol

5. Clydach

Mae'r pentref ger Abertawe wedi ei enwi ar ôl:

a) 'Clodagh' yr enw Gwyddelig am afon yn rhedeg mewn lle gwastad, caregog

b) Lle sy'n fwy clyd nag Abertawe

c) Hen air lleol am gadach

Hen eglwys y plwy, Slebets

6. Slebets

Mae enw'r pentref rhwng Arberth a Hwlffordd yn Sir Benfro wedi ei enwi ar ôl:

a) Yr hen air Saesneg bec, sef nant

b) Gwin a oedd yn cael ei gynhyrchu gan fynachod

c) Enwogion o'r Oesoedd Canol oedd yn dod i gamblo

7. Plwmp

Mae'r pentref yng Ngheredigion wedi cael ei enw arferol oherwydd:

a) Fod olion plwm yma ar un adeg

b) Ei fod, yn yr 16eg ganrif, yn fan poblogaidd i bobl Sir Aberteifi i ddatrys anghydfod ac i ddweud eu dweud "yn blwmp ac yn blaen"

c) Pwmp dŵr (ar glos fferm yn wreiddiol)

Plwmp, gyrrwch yn ofalus rhag ofn i chi daro'r pwmp dŵr?

8. Sgiwen

Mae'r pentref ar gyrion Abertawe wedi ei enwi ar ôl:

a) Llain o dir yn ymyl afon Santes Ciwa

b) Y gair Saesneg skewer

c) Hen air Cymraeg am 'sgiw', sedd bren

9. Cnwclas

Mae'r pentref ym Mhowys wedi ei enwi ar ôl:

a) Dull o ddal anifeiliaid

b) Bryn bach gwyrdd

c) Llu cyntefig o Lychlynwyr ymsefydlodd ym Mrycheiniog a Maesyfed yn y 7fed ganrif

10. Rachub

O ble daeth enw'r pentref yn Nyffryn Ogwen?

a) Chwedl am achub merch o lethrau mynydd Tryfan

b) Tyddyn neu adeilad ym meddiant person, yr + achub (yn y Cyfreithiau Cymreig)

c) Rachuba, offeiriad o ganolbarth Ewrop fu'n cenhadu yn Eryri yn y 13eg ganrif

Rachub wedi enwi ar ôl chwedl am achub merch ar fynydd Tryfan?

Atebion:

1. c

2. b

3. a

4. b

5. a

6. a

7. c

8. a

9. b

10. b

I ddysgu mwy am ystyr a tharddiad enwau llefydd yng Nghymru ewch i wefan Cymru y BBC.

(Cafodd y cwis yma ei gyhoeddi gyntaf ar wefan Cymru Fyw ym Mis Hydref 2014)