Beth ddatgelwyd gan un o'r hafau poethaf ar gofnod?

  • 3 Medi 2018
Image copyright Hawlfraint y Goron:
Image caption Mae'r ddau gylch amlwg o amgylch beddrod o'r Oes Efydd yn dystiolaeth newydd sydd wedi dod i'r golwg yn Goginan, Ceredigion, credir ei fod hefyd wedi ei ddefnyddio ar gyfer claddedigaethau canoloesol.

Yn ôl y Swyddfa Dywydd roedd haf 2018 ymysg y poethaf sydd wedi ei gofnodi yn y DU ers dechrau cadw cofnodion yn 1910.

Fe gyrhaeddodd y tymheredd lefelau tebyg i 1976, 2003 a 2006, sef y poethaf ar gofnod yn ôl meterolegwyr.

Fe wnaeth y tir sych a'r gostyngiad mewn lefelau dŵr ddatgelu rhai arwyddion o'r gorffennol wrth i ddŵr cronfeydd fel Tryweryn a Brianne ostwng ac olion cnydau ymddangos yn y tirwedd.

Mae Comisiwn Brenhinol Henebion Cymru wedi bod yn hedfan dros Gymru i gofnodi olion archaeolegol sydd wedi dod i'r golwg mewn marciau neu batrymau yn y cnydau.

olion Image copyright Hawlfraint y Goron
Image caption Marciau cnydau'n dangos darn mawr o dir wedi ei amgáu yn y cynoesau gyda siâp aneglur seiliau yr hyn sy'n edrych fel fila Rhufeinig ym Mro Morgannwg.

Mae'r olion yn ymddangos am fod planhigion sy'n tyfu mewn hen ffosydd neu gafnau yn tyfu'n well a mwy trwchus nac ar dir â phridd mwy bas.

Olion cnydau Image copyright Hawlfraint y Goron CBHC
Image caption Fferm o'r Oes Haearn ger Hendy-gwyn, Sir Gâr.
olion Image copyright Hawlfraint y Goron
Image caption Marciau cnydau'n dangos mynwent fawr o'r Oes Efydd ym Mhenrhyn Llŷn.
Olion crasu adeiladau Rhufeinig yn dangos caer Rufeinig Caerhun yn Nyffryn Conwy Image copyright Hawlfraint y Goron CBHC
Image caption Olion adeiladau caer Rufeinig Caerhun yn dangos yn y tir sych yn Nyffryn Conwy.

Er na ostyngodd y dŵr mewn cronfeydd i lefelau sydd wedi eu gweld mewn blynyddoedd blaenorol, roedd 'na olion o'r aelwydydd a'r cymunedau oedd wedi byw unwaith yn y cymoedd a foddwyd.

Ffermdy'n dod i'r golwg wrth i Lyn Brianne sychu Image copyright Sarah Jones
Image caption Ffermdy'n dod i'r golwg wrth i Lyn Brianne sychu.
Arwydd Garnedd Lwyd Image copyright Mabon ap Gwynfor
Image caption Daeth plac a osodwyd yn ystod sychder 1986 i ddangos lleoliad ffermdy'r Garnedd Lwyd yng Nghapel Celyn i'r golwg eto yn haf 2018.

Hefyd o ddiddordeb:

Image copyright Mabon ap Gwynfor
Image caption Wal gerrig yn Llyn Celyn a thŵr cronfa Tryweryn yn y pellter.
Image copyright Clive Williams
Image caption Siâp y cwm yn dod i'r golwg yng nghronfa Carreg-ddu, Cwm Elan.
Image copyright Iestyn Hughes
Image caption Gwely afon Tywi yn dod i'r golwg ger cronfa ddŵr Llyn Brianne, Sir Gaerfyrddin.

Fe wnaeth y tywydd a'r tir sych hefyd arwain at danau mawr ar fynyddoedd y de a'r gogledd gan ddifetha'r tirwedd a'r pethau sy'n byw arno.

Image copyright Ryan Evans
Image caption Sut mae'r tir yn cael ei ddifetha gan danau mynydd fel y tân ar Fynydd Maerdy ddiwedd Mehefin...
Image copyright Ryan Evans
Image caption ...a'r bywyd gwyllt sy'n dioddef yn y tanau

Felly, wrth inni ffarwelio â haf braf 2018, a gan gofio'r eira gafon ni ddechrau'r flwyddyn, edrychwn ymlaen i weld beth fydd gan y gaeaf i'w gynnig inni eleni!

Pynciau Cysylltiedig