BBC Cymru Fyw

Beth ddatgelwyd gan un o'r hafau poethaf ar gofnod?

Published
image copyrightHawlfraint y Goron:
image captionMae'r ddau gylch amlwg o amgylch beddrod o'r Oes Efydd yn dystiolaeth newydd sydd wedi dod i'r golwg yn Goginan, Ceredigion, credir ei fod hefyd wedi ei ddefnyddio ar gyfer claddedigaethau canoloesol.

Yn ôl y Swyddfa Dywydd roedd haf 2018 ymysg y poethaf sydd wedi ei gofnodi yn y DU ers dechrau cadw cofnodion yn 1910.

Fe gyrhaeddodd y tymheredd lefelau tebyg i 1976, 2003 a 2006, sef y poethaf ar gofnod yn ôl meterolegwyr.

Fe wnaeth y tir sych a'r gostyngiad mewn lefelau dŵr ddatgelu rhai arwyddion o'r gorffennol wrth i ddŵr cronfeydd fel Tryweryn a Brianne ostwng ac olion cnydau ymddangos yn y tirwedd.

Mae Comisiwn Brenhinol Henebion Cymru wedi bod yn hedfan dros Gymru i gofnodi olion archaeolegol sydd wedi dod i'r golwg mewn marciau neu batrymau yn y cnydau.

image copyrightHawlfraint y Goron
image captionMarciau cnydau'n dangos darn mawr o dir wedi ei amgáu yn y cynoesau gyda siâp aneglur seiliau yr hyn sy'n edrych fel fila Rhufeinig ym Mro Morgannwg.

Mae'r olion yn ymddangos am fod planhigion sy'n tyfu mewn hen ffosydd neu gafnau yn tyfu'n well a mwy trwchus nac ar dir â phridd mwy bas.

image copyrightHawlfraint y Goron CBHC
image captionFferm o'r Oes Haearn ger Hendy-gwyn, Sir Gâr.
image copyrightHawlfraint y Goron
image captionMarciau cnydau'n dangos mynwent fawr o'r Oes Efydd ym Mhenrhyn Llŷn.
image copyrightHawlfraint y Goron CBHC
image captionOlion adeiladau caer Rufeinig Caerhun yn dangos yn y tir sych yn Nyffryn Conwy.

Er na ostyngodd y dŵr mewn cronfeydd i lefelau sydd wedi eu gweld mewn blynyddoedd blaenorol, roedd 'na olion o'r aelwydydd a'r cymunedau oedd wedi byw unwaith yn y cymoedd a foddwyd.

image copyrightSarah Jones
image captionFfermdy'n dod i'r golwg wrth i Lyn Brianne sychu.
image copyrightMabon ap Gwynfor
image captionDaeth plac a osodwyd yn ystod sychder 1986 i ddangos lleoliad ffermdy'r Garnedd Lwyd yng Nghapel Celyn i'r golwg eto yn haf 2018.

Hefyd o ddiddordeb:

image copyrightMabon ap Gwynfor
image captionWal gerrig yn Llyn Celyn a thŵr cronfa Tryweryn yn y pellter.
image copyrightClive Williams
image captionSiâp y cwm yn dod i'r golwg yng nghronfa Carreg-ddu, Cwm Elan.
image copyrightIestyn Hughes
image captionGwely afon Tywi yn dod i'r golwg ger cronfa ddŵr Llyn Brianne, Sir Gaerfyrddin.

Fe wnaeth y tywydd a'r tir sych hefyd arwain at danau mawr ar fynyddoedd y de a'r gogledd gan ddifetha'r tirwedd a'r pethau sy'n byw arno.

image copyrightRyan Evans
image captionSut mae'r tir yn cael ei ddifetha gan danau mynydd fel y tân ar Fynydd Maerdy ddiwedd Mehefin...
image copyrightRyan Evans
image caption...a'r bywyd gwyllt sy'n dioddef yn y tanau

Felly, wrth inni ffarwelio â haf braf 2018, a gan gofio'r eira gafon ni ddechrau'r flwyddyn, edrychwn ymlaen i weld beth fydd gan y gaeaf i'w gynnig inni eleni!

Pynciau Cysylltiedig