Senedd Fyw: Trafodion 26 Ionawr 2016

Dyna ddiwedd Cyfnod 3 Mesur yr Amgylchedd.

Bydd Senedd Fyw nôl yfory ar gyfer y Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg.

BBC

Mae'r grŵp hefyd yn edrych ar gyflwyno pwerau newydd, er mwyn cynyddu faint o ddeunyddiau sydd yn cael eu hailgylchu, gwella ansawdd y deunyddiau hynny a gwneud yn siŵr nad yw deunyddiau y gellid eu hailgylchu yn cael eu gwastraffu.

PA

Rydym yn cyrraedd y grŵp olaf o welliannau.

Byddai'r mesur yn ehangu pwerau Gweinidogion Cymru i’w caniatáu i osod tâl ar fathau eraill o fagiau siopa.

Tra bod nifer y bagiau siopa untro sy’n cael eu cyflenwi wedi gostwng, mae data WRAP yn dangos cynnydd sylweddol yng ngwerthiant bagiau am oes yn ystod y cyfnod 2010-2013. 

Er nad oedd y cynnydd hwnnw’n annisgwyl, bydd y mesur yn ehangu pwerau Gweinidogion Cymru er mwyn iddynt fedru gosod tâl ar fathau eraill o fagiau siopa megis bagiau am oes, yn ogystal â’r tâl presennol am fagiau untro, os bydd y dystiolaeth yn dangos bod cyflenwi a gwaredu’r mathau hynny o fagiau yn niweidio’r amgylchedd yn andwyol. 

Yn ôl Llywodraeth Cymru, bydd hyn yn rhoi’r hyblygrwydd i Weinidogion Cymru ymateb i newidiadau yn ymddygiad cwsmeriaid yn y dyfodol neu unrhyw effeithiau anfwriadol y tâl presennol.

BBC

Mae'r aelodau yn cyrraedd grŵp 8. 

Bydd y Mesur yn gosod dyletswydd ar Weinidogion Cymru i osod targedau ar gyfer lleihau allyriadau nwyon tŷ gwydr.

Y cytundeb rhyngwladol cyfredol ar gyfer lleihau allyriadau nwyon tŷ gwydr yw Protocol Kyoto 1997, sydd wedi rhoi rhwymedigaeth rwymol ar wledydd diwydiannol i leihau allyriadau nwyon tŷ gwydr drwy bennu targedau. Ac yntau wedi llofnodi Protocol Kyoto, ymrwymodd yr UE yn 2007 i sicrhau y byddai allyriadau nwyon tŷ gwydr 20 y cant yn is na lefelau 1990 erbyn 2020 ac 80% yn is erbyn 2050.   

Mae grŵp 7 yn ymwneud â'r diffiniad o 'fioamrywiaeth' ac 'ecosystem'.

Mae'r aelodau wedi cyrraedd grŵp 4 o welliannau a elwir  'polisi adnoddau naturiol cenedlaethol'.

Bydd hwn yn bolisi cenedlaethol gan Lywodraeth Cymru sy'n nodi'r blaenoriaethau a'r cyfleoedd ar gyfer rheoli adnoddau naturiol mewn modd cynaliadwy. 

Dyma rannau allweddol y mesur, yn ôl Llywodraeth Cymru:

• Rhan 1: Rheoli Cynaliadwy ar Adnoddau Naturiol – mae’r rhan hon yn darparu deddfwriaeth fodern ar gyfer rheoli adnoddau naturiol Cymru mewn modd sy’n helpu i fynd i’r afael â’r heriau sy’n ein hwynebu, ac sy’n hoelio sylw ar y cyfleoedd y mae’r adnoddau hynny’n eu rhoi inni.
• Rhan 2: Newid yn yr Hinsawdd – mae’n rhoi pwerau i Weinidogion Cymru bennu targedau statudol o ran lleihau allyriadau ac i gyflwyno cyllidebau carbon er mwyn helpu i gyrraedd y targedau hynny.
• Rhan 3: Codi Taliadau am Fagiau Siopa – mae’n rhoi’r pwerau angenrheidiol i Weinidogion Cymru fynd i’r afael ag unrhyw anawsterau a allai godi wrth weithredu’r cynllun llwyddiannus i godi tâl am fagiau siopa.
• Rhan 4: Casglu a Gwaredu Gwastraff – mae’n gwella prosesau rheoli gwastraff drwy’n helpu i sicrhau bod mwy o wastraff busnes yn cael ei ailgylchu  a bod gwelliannau o ran trin gwastraff bwyd ac o ran faint o ynni sy’n cael ei adfer.
• Rhannau 5 a 6: Pysgodfeydd ar gyfer Pysgod Cregyn a Thrwyddedu Morol – mae’r rhannau hyn yn egluro’r gyfraith sy’n ymdrin â rheoli pysgodfeydd pysgod cregyn a thrwyddedu morol.
• Rhan 7: Y Pwyllgor Llifogydd ac Erydu Arfordirol a Draenio Tir – mae’n egluro’r gyfraith sy’n ymdrin â systemau rheoleiddiol eraill ar gyfer yr amgylchedd, gan gynnwys rheoli perygl llifogydd a draenio tir.

Ceir rhestr o welliannau wedi'u didoli.

Mae'r gwelliant cyntaf - rhif 68 - yn enw Llyr Gruffydd yn ceisio ychwanegu: "amgylchedd naturiol bioamrywiol gydag ecosystemau iach gweithredol sy’n cynnal cydnerthedd cymdeithasol, economaidd ac ecolegol a’r gallu i addasu i newid (er enghraifft newid yn yr hinsawdd)".

Dadl Cyfnod 3 Mesur yr Amgylchedd (Cymru)  sydd ar y gweill. 

Y Blaid Lafur, Plaid Cymru a'r Democratiaid Rhyddfrydol yn pleidleisio yn erbyn y cymal yn rhoi'r hawl i'r Senedd yn San Steffan i ddeddfu ar faterion yn y mesur sydd wedi eu datganoli.

Dywed Peter Black o'r Democratiaid Rhyddfrydol,  "nid yw gweithwyr yn streicio am resymau gwleidyddol, ond i amddiffyn eu swyddi sy'n talu."

Dywed arweinydd Plaid Cymru Leanne Wood "nad yw'r mesur yn gwneud unrhyw synnwyr." 

Ychwanega bod "undebau llafur yn llai tebygol o weithredu'n ddiwydiannol yma a byddwn yn dadlau bod hynny oherwydd eu bod yn rhan o bartneriaethau cymdeithasol." 

Dywed Ms Wood bod hyn wedi ei amlygu gyda'r streic gan feddygon iau yn ddiweddar a ddigwyddodd yn Lloegr yn unig.

Am fwy ynghylch pam nad aeth meddygon iau Cymru ar streic, cliciwch yma.

PA

Mae'r Mesur Undebau Llafur yn gosod rheolau newydd ar gyfer gweithredu diwydiannol, gan gynnwys dweud bod yn rhaid i 40% o'r rheiny sy'n gymwys i bleidleisio gefnogi streic mewn meysydd allweddol fel addysg ac iechyd.

Mae Llywodraeth Cymru'n gwrthwynebu'r mesur yn gryf ac yn dadlau ei fod yn ymwneud â meysydd sy'n rhan o'u cyfrifoldebau nhw.

Bydd Aelodau'r Cynulliad yn pleidleisio heddiw ar roi sêl bendith ar gymal fydd yn rhoi'r hawl i'r Senedd yn San Steffan i ddeddfu ar faterion yn y mesur sydd wedi eu datganoli.

Mae disgwyl i'r Blaid Lafur, Plaid Cymru a'r Democratiaid Rhyddfrydol bleidleisio yn erbyn y cymal.

Dywedodd y Gweinidog Gwasanaethau Cyhoeddus, Leighton Andrews bod y mesur yn "creu problemau ar gyfer y setliad cyfansoddiadol yng Nghymru".

BBC

Cynnig Cydsyniad Deddfwriaethol ar Fesur Undebau Llafur y DU sydd ar y gweill, gyda Leighton Andrews yn cynnig.

Mae AC Ceidwadol wedi awgrymu fod yna broblem denu meddygon i weithio yng Nghymru oherwydd nad ydynt yn credu fod yr ysgolion yn ddigon da.

Dywedodd Altaf Hussain, cyn lawfeddyg, nad yw meddygon ifanc o Loegr am symud i Gymru oherwydd nad "ydynt am weld eu plant yn cael eu haddysgu yma."

Mewn ymateb dywedodd y Prif Weinidog Carwyn Jones ei fod e'n wfftio'r sylw yn llwyr gan gwestiynu teyrngarwch y Ceidwadwyr i Gymru.

BBC

Simon Thomas, aelod Plaid Cymru dros ganolbarth a gorllewin Cymru, yn gofyn cwestiwn brys ar ddiogelu plant yn Sir Benfro yn dilyn achos Dylan Seabridge. 

Bu farw Dylan Seabridge yn Sir Benfro yn 2011, ond does yna ddim wedi ei gyhoeddi ynglyn ag a fyddai'r awdurdodau wedi gallu helpu i atal ei farwolaeth.

Clywodd y cwest i'w farwolaeth nad oedd e wedi cael unrhyw gysylltiad gyda'r awdurdodau yn y saith mlynedd cyn iddo farw.

Dywedodd Mark Drakeford, y Gweinidog Iechyd, bod y Cynulliad yn y blynyddoedd yn dilyn marwolaeth Dylan, "wedi rhoi Deddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014 ar y llyfr statud sy'n cryfhau gwasanaethau diogelu gan gynnwys y rhai a ddarperir i blant yn Sir Benfro".

BBC

Arweinydd y Democratiaid Rhyddfrydol, Kirsty Williams yn holi am ysgolion sy'n tanberfformio. 

Yn ôl Carwyn Jones mae rhaglen Her Ysgolion Cymru yn gweithio.

BBC

Dywed arweinydd Plaid Cymru Leanne Wood bod toriadau i addysg uwch yn mynd i arwain at golli mwy o swyddi nag yn Tata Steel. 

Meddai Carwyn Jones, "nid wyf yn derbyn y dylai fod unrhyw golledion swyddi" mewn addysg uwch, a bod cronfeydd wrth gefn sylweddol gan y sefydliadau addysg uwch.

Bu Carwyn Jones hefyd yn amddiffyn polisi'r llywodraeth ar dalu cymhorthdal ffioedd i fyfyrwyr o Gymru sy'n astudio yn Lloegr.

Roedd Carwyn Jones yn ymateb i sylw gan arweinydd Plaid Cymru Leanne Wood, fod y polisi presennol yn golygu fod gormod o arian o Gymru'n diweddu yng nghoffrau prifysgolion yr ochr arall i Glawdd Offa.

Dywedodd Mr Jones: "Mae angen i sefydliadau addysg uwch yng Nghymru gystadlu am fyfyrwyr o Gymru, yn hytrach na chael y rhain ar blât."

BBC

Yn ôl y Pwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus, roedd 'na "wallau sylfaenol" wrth reoli, goruchwylio a chynghori Cronfa Buddsoddi Cymru mewn Adfywio, a bod hynny wedi costio degau o filiynau o bunnoedd i drethdalwyr Cymru.

Cafodd y gronfa ei sefydlu yn gorff hyd braich gan Lywodraeth Cymru i werthu tir ar draws Cymru - gan gynnwys yn y gogledd, Sir Fynwy a Chaerdydd - a defnyddio'r arian, ar y cyd ag arian Ewropeaidd, i ailfuddsoddi mewn ardaloedd sydd angen eu hadfywio.

BBC

Mae Prif Weinidog Cymru Carwyn Jones wedi ymddiheuro i ACau am waith Cronfa Buddsoddi Cymru.

Daw hyn wedi i un o bwyllgorau'r Cynulliad ddod i'r casgliad fod y tir wedi'i werthu am bris llawer rhy isel. Dywedodd y Pwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus hefyd fod "gwallau sylfaenol" yn y modd yr oedd y corff hyd braich o'r llywodraeth, RIFW, wedi delio â'r gwerthiant.

Meddai Mr Jones: "Roedd y ffordd y cafodd y gronfa ei rheoli yn llawer is na'r safonau rydym ni'n eu disgwyl - rwy'n ymddiheuro am hynny."

BBC

Meddai Carwyn Jones, "mae lefelau rhagoriaeth mewn ysgolion cynradd wedi codi o 8% i 18% dros y 5 mlynedd diwethaf."

BBC

Mae arweinydd y Ceidwadwyr, Andrew RT Davies yn cyfeirio at adroddiad diweddar Estyn.

Meddai Mr Davies,  "dan y blaid Lafur mae dal bwlch enfawr rhwng ysgolion sy'n gwneud yn dda a rhai nad ydynt yn gwneud nid mor dda."

BBC

Dyma'r Cwestiynau Llafar a gyflwynwyd. 

Gyda 100 diwrnod cyn etholiad y Cynulliad, bydd Cwestiynau i'r Prif Weinidog yn dechrau am 1.30pm.

BBC