Senedd Fyw: Trafodion 8 Mawrth 2016

Bydd y bleidlais derfynol ar Fesur Iechyd y Cyhoedd yr wythnos nesaf. 

Os bydd y mesur yn cael ei basio, gallai'r gwaharddiad ar e-sigaréts mewn rhai mannau cyhoeddus ddod i rym erbyn gwanwyn 2017 ar y cynharaf. 

Bydd Senedd Fyw nôl yfory ar gyfer y Pwyllgor Menter a Busnes.

BBC

Gan gyfeirio at yr adran ar "driniaethau arbennig a rhoi twll mewn rhan bersonol o’r corff", dywed Darren Millar "Dydw i erioed wedi defnyddio Google gymaint  mewn cyfarfod i ymchwilio i dermau neu wedi gweld cynifer o luniau erchyll".

BBC

Mae ACau wedi pleidleisio i ymestyn cyrhaeddiad y gwaharddiad i gwmpasu nifer o leoliadau eraill, gan gynnwys siopau, llyfrgelloedd cyhoeddus, a lleoliadau adloniant megis sŵau a sinemâu. 

Mae tafarnau nad ydynt yn gweini bwyd yn cael eu heithrio'n benodol, fel y mae sefydliadau rhyw, casinos, siopau betio, canolfannau hapchwarae oedolion, mangreoedd gyda thrwydded bingo, manwerthwyr arbenigol o e-sigaréts, ac ystafelloedd ymgynghori fferylliaeth.

Mae gwelliannau'r llywodraeth ar gyfer "mangreoedd ac ardaloedd di -ddyfais mewnanadlu nicotin ychwanegol", gan gynnwys meysydd a chanolfannau chwaraeon, a meysydd chwarae cyhoeddus, yn cael eu pasio.

Mae'r aelodau yn cymeradwyo gwelliant gan Darren Millar heb wrthwynebiad:

(1) Rhaid i Weinidogion Cymru gynnal adolygiad o weithrediad darpariaethau’r Bennod hon i’r graddau y maent yn gymwys i’r defnydd o ddyfeisiau mewnanadlu nicotin, gyda golwg ar geisio asesu eu heffaith ar iechyd pobl Cymru ac yn benodol eu heffaith ar y defnydd o ddyfeisiau mewnanadlu nicotin gan blant ac ar ysmygu gan blant. 

(2) Rhaid i Weinidogion Cymru lunio a chyhoeddi adroddiad ar yr adolygiad erbyn diwedd y cyfnod o bedair blynedd fan bellaf.  

Mae'r gwelliant gafodd ei gynnig gan Kirsty Williams, fyddai wedi taflu holl gynlluniau y Llywodraeth ar e-sigarennau, wedi cael ei guro, o 35 pleidlais i 25. 

Mae'n debygol y bydd y cyfyngiadau yn dod i rym, ac mae'r drafodaeth ar y cynigion eraill yn dal i gael eu trafod.

Dywedodd Jocelyn Davies o Blaid Cymru, "Dwi'n credu ein bod ni wedi cael ein blacmelio i gefnogi'r Llywodraeth ar e-sigarennau, drwy ddefnyddio pethau positif eraill o fewn y mesur na fyddai unrhyw un yn y siambr yn mynd yn eu herbyn."

BBC

Dywedodd Kirsty Williams "dyw'r gweinidog heb allu fy mherswadio...fod pobl yn defnyddio teclynnau mewnanadlu nicotin fel dechreubwynt i ddefnyddio tobacco." 

Ychwanegodd, "fe fydd pobl ifanc yn arbrofi...roeddwn i yn arfer yfed potel o seidr dan byst clwb rygbi Bynea."

Ym mis Rhagfyr, cyhoeddodd y Gweinidog Iechyd ei fod yn camu'n ôl rhag gweithredu cynllun i wahardd y defnydd o e-sigarets mewn pob man cyhoeddus caeedig yng Nghymru.

Yn hytrach na gwneud hyn, mae Llywodraeth Cymru yn cynnig diwygiadau i'r Mesur Iechyd Cyhoeddus fydd yn golygu gwahardd ar e-sigarets mewn mannau cyhoeddus penodol - fel ysgolion, bwytai a thrafnidiaeth gyhoeddus.

Dywedodd Mark Drakeford ym mis Rhagfyr er ei fod o blaid gwahardd e-sigarets mewn pob man cyhoeddus, roedd yn deall fod ganddo gyfrifoldeb fel aelod o'r llywodraeth heb fwyafrif i "greu cytundeb".

Getty Images

Mae'r Gweinidog Cyllid Jane Hutt yn dweud eu bod hi'n dymuno gallu dweud fod yr 'amser caled drosodd', ond mae hi'n ofni bydd rhagor o doriadau o fewn cyllideb San Steffan yr wythnos nesaf.

Dywedodd y Ceidwadwr Nick Ramsay fod y newidiadau i'r gyllideb derfynol yn 'rhy ychydig yn rhy hwyr'. 

Mae Alun Ffred Jones o Blaid Cymru yn croesawu'r ffaith fod nifer o doriadau oedd i fod i ddigwydd i addysg uwch, yn cael eu dileu. 

Cafodd y gyllideb gefnogaeth 28 aelod, gyda 5 aelod o'r Democratiaid Rhyddfrydol yn atal eu pleidlais, a 22 (y Ceidwadwyr a Phlaid Cymru) yn erbyn.

Ar 9 Chwefror, cyhoeddodd Llywodraeth Cymru eu bod wedi penderfynu peidio bwrw mlaen â rhai o'r toriadau oedd wedi eu cynllunio ar gyfer addysg uwch a chynghorau.

Roedd Cyngor Cyllido Addysg Uwch Cymru (CCAUC) yn wynebu £42m yn llai, oedd yn rhyw draean o'i gyllideb.

Mewn dadl ar gyllideb ddrafft 2016-17, dywedodd y gweinidog cyllid, Jane Hutt, wrth Aelodau Cynulliad na fydd £31m o'r toriadau hynny'n digwydd bellach.

Bydd Powys, Ceredigion a Sir Fynwy yn rhannu £2.5m yn ychwanegol ar ôl cael toriadau o dros 3% yn wreiddiol.

BBC

Mae'r aelodau yn cymeradwyo'r Mesur Casglu a Rheoli Trethi.  

Mae’r mesur yn sefydlu Awdurdod Cyllid Cymru (ACC), a’i brif waith fydd casglu a rheoli trethi datganoledig.

Cafodd y cynllun i ddangos sut y bydd Cymru'n casglu a rheoli ei threthi ei hun am y tro cyntaf ers 800 mlynedd ei gyhoeddi gan y Gweinidog Cyllid Jane Hutt ar 23 Medi 2014.

Mae pwerau dros drethi busnes, treth stamp a threthi tirlenwi yn cael eu datganoli i Lywodraeth Cymru.

Dyma fydd y trethi cyntaf i gael eu pennu a'u codi yng Nghymru ers y 13eg ganrif.

Meddai Prif Weinidog Cymru, "fy ngobaith yw y bydd cyflwyno'r setliad mewn un ddogfen yn galluogi pobl yng Nghymru i gael dealltwriaeth lawer cliriach o ddatganoli a sut mae'n gweithio. 

"A byddai galw'r lle hwn yn Senedd yn gymorth i ddealltwriaeth".

Ychwanegodd, "Rydym wedi treulio gormod o amser yn siarad am gwestiynau cyfansoddiadol. Gadewch i ni yn awr wneud datganoli Cymreig yn ddigwyddiad, nid yn broses".

Mae Carwyn Jones wedi gwneud datganiad i esbonio pam iddo gyhoeddi fersiwn wahanol o fesur drafft Cymru gyda'r nod o ddarparu ateb cyfansoddiadol "sefydlog, hir ei barhad".

Dywedodd y Prif Weinidog y byddai cynigion Llywodraeth Cymru yn "osgoi blynyddoedd o ymrafael cyfansoddiadol" yn y dyfodol.

Daw hyn wedi i'r Ysgrifennydd Gwladol Stephen Crabb ddweud y bydd "newidiadau sylweddol" i fesur drafft Cymru yn dilyn beirniadaeth o'i gynnwys.

Yn ôl y gweinidog cyllid Jane Hutt, mae llywodraeth Cymru mewn cyswllt gyda'r Awdurdod Hedfan Sifil a LinksAir, oherwydd bod cwsmeriaid dalodd am docynnau i hedfan rhwng Ynys Môn a Chaerdydd gyda LinksAir yn dal i ddisgwyl am eu harian yn ôl, er i'r cwmni roi'r gorau i gynnal y gwasanaeth ddiwedd Ionawr.

BBC

Mae'r swm gafodd ei wario i ddenu Aston Martin i dde Cymru yn gyfrinachol, oherwydd natur fasnachol y cytundeb, yn ôl y Prif Weinidog.

BBC

Mae Arweinydd Plaid Cymru, Leanne Wood yn dweud ei bod hi'n poeni am ymateb 'diystyriol' y Prif Weinidog i adroddiad yr ombwdsmon. 

Yn ôl Ms Wood, does dim un feddygfa yn cynnig apwyntiadau ar ôl 6:30pm yn ardaloedd y pedwar bwrdd iechyd, gan dorri addewid etholiad. 

Atebodd Mr Jones drwy ddweud fod mwy o feddygfeydd yn agored dros y penwythnos a hefyd fin nos ers 2011.

BBC

Mae arweinydd y Democratiaid Rhyddfrydol, Kirsty Williams yn dweud fod angen ei gwneud hi'n glir i ddarpar-ddoctoriaid bod cefnogaeth ddigonol, a hyfforddiant, ac yn y blaen, yn bodoli yn y Gwasanaeth Iechyd yng Nghymru. 

 Yn ôl y Prif Weinidog, doedd yr achosion yn adroddiad yr ombudsman "ddim yn dystiolaeth o fethiant systemig".

BBC

Mae Andrew RT Davies, arweinydd y Ceidwadwyr, yn galw am ymchwiliad manwl i'r Gwasanaeth Iechyd yng Nghymru, un tebyg i ymchwiliad Keogh yn Lloegr. 

Yn ôl Prif Weinidog Cymru mae hynny yn awgrym dadleuol gan Mr Davies, o gofio'r streic doctoriaid iau yn Lloegr.

BBC

Llyr Gruffydd yn holi am y gwariant ar staff asiantaeth y GIG. 

 Mae'r prif weinidog yn dweud bod rhestrau aros yn lleihau.

Y Ceidwadwr Darren Millar yn gofyn beth sy'n cael ei wneud i fynd i'r afael â phryderon am ofal tu allan i oriau y GIG a godwyd yn adroddiad yr ombwdsmon heddiw. 

Y Prif Weinidog yn dweud bod polisïau llywodraeth Cymru yn "fwy cynhwysfawr" na chynllun sgoriau-ar-y-drysau y Torïaid i ysbytai.

BBC

Bydd hwn yn glamp o gyfarfod llawn, yn bennaf oherwydd Cyfnod 3 Mesur Iechyd y Cyhoedd.  

Mae'r pwyllgor nawr yn cwrdd yn breifat. 

Bydd y cyfarfod llawn yn dechrau yn gynharach heddiw, am 1pm.

"Rwy'n cytuno yn llwyr y gallem fod wedi cael, ac y dylem fod wedi  cael, lawer gwell cofnodion ynghylch gwrthdaro buddiannau posibl a chanfyddedig" meddai Mr Price.

"Gallaf weld eich bod yn darllen sgript, rhowch eich barn i ni" meddai cadeirydd y pwyllgor, Darren Miller. 

"Dydw i ddim yn darllen sgript, dwi'n darllen adroddiad", ymatebodd James Price.

BBC

Mae Aled Roberts yn cyfeirio at ddatganiad yr archwilydd: "Oherwydd yr amserlen dynn a osodwyd gan Lywodraeth Cymru i ystyried y cais, daeth y swyddogion i’r casgliad nad oedd digon o amser i gynnal cyfarfod llawn o Fwrdd Cynghorol Cymru ar Ddatblygu Diwydiannol Llywodraeth Cymru, yn unol â’r prosesau busnes arferol".

Mae Mr Roberts yn gofyn pwy wnaeth y penderfyniad hwnnw a pham. 

Ymatebodd Mr Price, "Nid wyf yn gwybod pwy, rhywun ar lefel cyfarwyddwr". Ychwanegodd bod swyddogion "dan bwysau dro ar ôl tro i sicrhau bod Cymru yn rhagori ar rannau eraill o'r DU" o satbwynt denu buddsoddiad.

BBC

O ran rheoli gwrthdaro posibl, "doedd dim rôl ymgynghorol" gan Yr Athro Syr Chris Evans meddai James Price.

Roedd y pwyllgor yn trafod cofnodion cyfarfod Pwyllgor Buddsoddi Rheolwr y Gronfa ar 26 Mehefin 2013:

 ‘Gofynnwyd i’r Athro Syr Chris Evans, yn rhinwedd ei swydd fel ymgynghorydd ar Wyddorau Bywyd i Lywodraeth Cymru (LlC) roi barn ar y cwmni [ReNeuron] fel y gallai LlC ddod i benderfyniad ynghylch dyfarnu grant i’r cwmni yn ystod proses ddiweddar o ymgeisio am grant. O’r herwydd, teimla ef [Syr Chris Evans] gan ei fod wedi cynghori14 LlC ar un agwedd, y dylai ymneilltuo o bob trafodaeth ar fuddsoddiad gan y Gronfa ac ni fydd yn bresennol yn y cyfarfod, yn cyfrannu at drafodaethau, yn gwneud argymhellion nac yn pleidleisio ar y mater.’   

"Nid dyna beth y byddwn yn ei ddisgwyl" meddai Mr Price wrth drafod sylw yr archwilydd y "cynhaliwyd y broses wirio diwydrwydd dyladwy hwn ryw bedwar mis wedi hysbysu’r tendrwr llwyddiannus o ganlyniad y broses".

BBC

Aled Roberts yn tynnu sylw at gasgliad Archwilydd Cyffredinol Cymru:

"Yr oedd y penderfyniad i gaffael rheolwr i’r gronfa wedi ei ddogfennu’n wael, heb unrhyw gofnodion cyfoes i ddangos y byddai contractio am reolwr i’r gronfa yn rhoi gwell gwerth am arian na recriwtio staff arbenigol gan Cyllid Cymru ei hun".  

Meddai James Price - Dirprwy Ysgrifennydd Parhaol, Grŵp yr Economi, Sgiliau a Chyfoeth Naturiol, Llywodraeth Cymru  - "mae sefydlu a rhedeg y gronfa wedi bod yn broses o ddysgu i bawb".

BBC

Credir bod y gronfa wedi creu mwy 'na 150 o swyddi yng Nghymru, ond mae archwilwyr wedi beirniadu Llywodraeth Cymru a'i changen fuddsoddi, Cyllid Cymru.

Yn ôl y prif archwilydd, Huw Vaughan Thomas: "Mae'r adroddiad yn cydnabod amryw o wendidau yn y ffordd y gwnaeth Llywodraeth Cymru a Chyllid Cymru sefydlu'r gronfa a'u bod wedi bod yn ddiofal yn ei gweithredoedd ar y dechrau."

BBC

Bydd y Pwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus yn dechrau am 9.00.

Cronfa Fuddsoddi Gwyddorau Bywyd Cymru sydd o dan chwyddwydr yr aelodau.

Mae archwilwyr wedi beirniadu Llywodraeth Cymru am y ffordd y cafodd y gronfa fuddsoddi wyddonol gwerth £50m ei rheoli.

Cafodd y gronfa ei sefydlu yn 2012 i geisio denu mwy o gwmnïau meddygol a fferyllol i Gymru.

Yn ôl Swyddfa Archwilio Cymru, dylai gweinidogion fod wedi mynd i'r afael â gwrthdaro buddiannau yn "fwy cadarn".

BBC