Muhammad Ali ni nde?

Muhammad Ali

Ahavuye isanamu, Getty Images

Insiguro y'isanamu,

Mu kwezi kwa cumi na rimwe mu 1965 Ali yaratsinze uwahoze ari uwa mbere kw'isi Floyd Patterson, ku gice ca 12

Bamwe bavuga ko Muhammed Ali ari we gihanga cya mbere kw'isi.

Ntagushidikanya ko mu mukino w'iteramakofe ntawigeze amera nkawe.

Amaze kuvuka kw'itariki ya 17 z'ukwa mbere mu mwaka w'i 1942, ababyeyi be bamwise Cassius Marcellus Clay, aho hari mu mujyi wa Louisville, I Kentucky muri Amerika.

Yakuze ari umwana mwiza kw'isura isa n'iy'abakobwa ariko akomeye kuburyo agukubise wagirango uriwe n'inzuki.

Ahavuye isanamu, Getty Images

Insiguro y'isanamu,

Muhammad Ali yavutse yitwa Cassius Marcellus Clay i Louisville, Kentucky kw'itariki ya 17 ukwezi kwa mbere mu 1942. Yatanguye urukino rwo gukubitana ingumu afise imyaka 12, akaba yararonse umudari w'inzahabu mu bafise ibiro bicirirtse mu nkino za Olympic zo mu 1960 i Rome

Ibyo byamuhaye igitekerezo cyo gukunda umukino.

Muhammed Ali yahawe icyubahiro mu gihugu cye bwa mbere, igihe yatsindiraga umudari wa Zahabu mu mikino Olympic yabereye I Roma mu Butaliyani mu mwaka w'i 1960.

Icyo cyubahiro ariko ntiyagihawe ageze iwabo muri Amerika, ubwo banze kumuha ibyo kurya agiye muri restaurent y'iwabo kubera uruhu rwe.

"Naravuze ngo, Natsindiye umudari wa Zahabu mu mikino Olympic mu minsi itatu ishize I Roma, kubera ibyo rero ndarya. Bituma mva muri iyo restaurent ntariye kandi nyamara narafashaga mu Kiliziya y'iwacu. Ndavuga ngo nibwo nkimara gutsindira umudari wa Zahabu none sinshoboye kurya. Ndavuga ngo aha hantu hari ikibazo," uko ni ko Muhaammad Ali yavuze.

Icyo gihe yahise ajugunya uwo mudali yaramaze gutsindira, ahita ajya gukina itaramakofe mu buryo bw'ababigize umwuga.

Ahavuye isanamu, Getty Images

Insiguro y'isanamu,

Cooper yamukubise hasi mu gice kigira kane c'urukino, atuma adasubira mu kibuga ku gice we nyene yari yivugiye ko azotsindirako Cooper, imbere y'abarorerezi barenga 55,000 ku kibuga ca Wembley

Atsinda imikino myinshi adategwa ariko aza gukubitwa hasi n'umwongereza Henry Cooper mu mwaka w'i 1963.

Aho hari kw'iround ya 4, ariko kw'iround ya 5 Clay wamaze guhinduka Muhammed Ali yaje kubyuka atsinda uwo mukino amaze kugarika Henry Cooper kw'iround ya 7.

Iyo ntsinzi ye yababaje cyane abamwangaga.

Mu myaka 3 ikurikiye Ali yatsinze imikino 9 yose ikomeye, ariko yanze kujya kurwana intambara Amerika yarwanaga muri Vietnam, yamburwa ikamba rye maze akatirwa gufungwa imyaka 5.

Icyo gihano ariko cyanzwe n'urukiko rw'ubujurire.

Nubwo yarezwe mu gikristu, nyina w'umuBatiste na se w'umumethodest, Muhammed Ali waje kuba umuyisilamu yanze kurahira na Bibiliya kugirango yinjizwe mu gisirikare nkuko byari itegeko ku basore bose bagombaga kujyanwa muri Vietnam.

Ahavuye isanamu, Getty Images

Insiguro y'isanamu,

Ali yarasubiye gutsinda urundi rukino rwamuhuje na Frazier ariko igihe ciwe c'umunezero cashitse igihe mu nyuma mu 1974, igihe kumutsinda ku gice c'umunani.

Skip Podcast and continue reading
Podcast
Ikiganiro cy’abagore

Ikiganiro cy’abagore kuri BBC Gahuzamiryango

Inkurikirane

End of Podcast

Nyuma y'imyaka 3 adasubira mu kibuga, Muhammed Ali yaje kugaruka ariko atagifite ingufu nk'izambere, maze akubitwa na Joe Frazier.

Yaje kwihimura nyuma y'imyaka 2 akubita Frazier mu kwezi kwa 1 mu 1974, maze mu kwa 10 k'uwo mwaka ajya muri Zaire gukubitirayo George Foreman

Icyo gihe niwe wambere warugaruye ikamba rye mu mateka y'umukino w'iteramakofe, Ali kandi yakomeje no kurirwanaho na nyuma yaho inshuro nyinshi.

Muri 75 yongera guhura na Joe Frazier, umukino wabaye ikirangirire kurisha iyindi yose.

Icyo gihe Frazier yemeye ko atsinzwe bigeze kwiround ya 14 abonye adashobora kuva mu nguni yararimo.

Iyo mikino yatumye agira akayabu k'amadollar agera kuri miliyoni 60 z'amadollar y'amerika. Ariko muri za 80 arayarya arayamara, bituma agaruka mu kibuga.

Atsindwa kabiri maze ahitamo gusezera ku mukino w'iteramakofe. Nyuma y'imyaka mike, Muhammed Ali aza kurwara indwara bita Parkinson, ifatira mu bwonko maze igatuma umuntu atitira.

Ubwo yigira inama yo gushinga ikigo yise Ali Centre, gishinzwe kubungabunga Amahoro, imibereho myiza, Kubahana no Kwiteza imbere.

Ibi byatumye ataba Uwambere kw'isi mw'iteramakofe gusa, ahubwo anaba n'inkingi yo kurwanira imibereho myiza y'urubyiruko rw'abirabura bo muri Amerika.

N'umuryango w'abibumbye wamutoye kuyibera INTUMWA Y'AMAHORO mu mwaka w'i 2000.

Ahavuye isanamu, Getty Images

Insiguro y'isanamu,

Ali bamutoye ingwara ya Parkinson mu 1984 ariko ahangana n'iyo ngwara nk'umugabo. Mu 1996, Ali yarabonetse imbere y'abantu amamiliyaridi igihe yatsa urumuri rwa Olympic i Atlanta.

Mu 96 Muhammed Ali ni we watwaye ya nkoni iriho umuriro itangiza imikino Olympic igihe yaberaga iwabo muri Amerika I Atlanta.

Mu kwezi kwa 7 k'umwaka w'i 2005 yatowe na Television y'inaha mu Bwongereza yitwa Sky ONE ko ariwe mukinnyi wa mbere kw'isi, imbere ya Pele, Lance Armstrong na Jack Nicklaus.

Kwitariki 9 z'ukwa 11 mu 2005 Muhammed Ali arongera ahabwa umudari wishimwe utangwa n'umukuru w'Amerika, ugahabwa umuntu waharaniye Ukwishyira ukizana kurusha abandi.

Uyu mudali kandi ni wo wa mbere mu midali ihabwa abacivil muri Amerika.

Muhammed Ali kandi yanditse ibitabo 2 kimwe cyitwa GOAT THE GREATEST OF ALL TIME, kirimo amafoto ye n'inyandiko we ubwe yigiriye mbese kirimo ubuzima bwe bwose, bikaba byaratwaye imyaka ine kugirango impapuro zigera kuri 800 zibashe gukwira icyo gitabo, nyuma yaho kandi yanditse ikindi akita The Soul of a Butterfly cyangwa se Ubugingo bw'ikinyugunyugu.

Ahavuye isanamu, Getty Images

Insiguro y'isanamu,

Mu kimpumbi gishasha, Ali yaronse udushimwe twinsi cane- abanywanyi ba radio BBC bamutoye nk'umunonotsi wa mbere w'ikinjana, muri uwo mwaka nyene umwami w'abakina urukino rwo gukubitana ingumu mu Bwongereza, Lennox Lewis, na we yaronse agashimwe gakomeye

Iki cyo kirimo inama agira abantu mu buzima yaciyemo, imyemerere ye ku Mana hamwe rero n'ibimurikira ubuzima bw'abantu.

Mohammed Ali apfuye afite abana 9, abakobwa 7 n'abahungu 2 bose yabyaranye n'umugore we Lonnie Ali.

Umusaza wamutoje mw'iteramakofe Angelo Dundee yemeza ko nta muntu kw'isi yari yabona nka Muhammed Ali

"Muhammed Ali ni umwe gusa. Ntawundi muntu uzaba nka Muhammed Ali. Muhammed Ali niwe wa mbere kw'isi nabonye.

Ikidashidikanywaho ariko, n'uko nta mukinnyi wavuzwe cyane kw'isi akanashitura abantu nka Muhammed Ali.