Ị ma agwọ abacha?

Chioma Nkemdilim
Senior Broadcast Journalist, Igbo Service

1 Eprel 2018

Abacha bụ nrị na-amasị ndị mmadụ niile rịrị ya nke ukwuu. Nrị a sitere n'aka ndị Igbo, mana ọ bụ ndị Enugwu steeti ka e ji ya mara.

A na-eji abacha kpọrọ nkụ maọbụ nke mmiri eme ya. Abacha a si n'akpụ.

E sịchaa ya n'ọkụ, e be ya kịrịkịrị. Eme chaa, etinye akpụ a na mmịrị oyi, ebe ọ ga-adị chi wee foo. Asaachaa ya, agbaa ya n'anwụ maobụ ya etu a dịka ụdịrị nke akpọrọ abacha mmiri.

Abacha agwọrọagwọ anaghị afịa ahụ ị mụta. Lee ka esi eme ya (mana, amatakwa na obodo di icheiche nwere etu ha si eme nke ha).

Ihe ị ga-eji agwọ ya:

Mmanụ nri
Ugba/Ukpaka
Nnu
Oporo akwọrọ akwọ
Ose na yabasị
Aṅara a sara asa/akwụkwọ aṅara e biri ebi (ma ị chọọ)
Akwụkwọ ụtazị e biri ebi (ma ị chọọ)
Mkpụrụ ehu akwọrọ akwọ
Ogiri (ma ị chọọ)
Akanwụ
Abacha kpọrọ nkụ/ maọbụ nke mmiri
Azụ (nke ọbụla ị chọrọ)
Ngwa nrị ndị ọzọ.

Etu esi agwọ ya

Abacha n'atọ ụtọ sitere n'ihe dị icheiche etinyere na ya. Ị ga-eso usoro obere obere ka ị nweta ihe ị chọrọ.

Ka anyị bido.

Tinye abacha gị na mmịrị dịtụ ọkụ, chere ka nkejị atọ gaa, wụnye ya na myọ, dosaa ya n'efere
Wunye mmanụ nri n'ite. Tinye akanwu. Kpaghaa ya nke ọma ka ọ ghọrọ ncha. Tinye ehu ma ị chọọ
Tinye oporo, ose, ngwa nrị na yabasị (tinye ụgba na ogiri ma ị chọọ). Kpagharịa ha niile ọnụ
Tinye abacha n'ite gwakọrita ha niile ọnụ
Tinye nnu maọbụ na ngwa nri ga ezu ya
Sie ya nwobere oge (ntabi anya ise/iri) n'ọkụ ma ị chọọ ka ọ dị ọkụ
Nrị eghego!
Kunye nrị a n'efere, tinye ụtazị, aṅara/akwụkwọ aṅara, azụ, anụ na ihe ndị ọzọ ka i siri chọọ.

Onwekwara etu ozọ esi esi ya bu nrị

Weta akanwu. Tinye ya n'efere, tinye otu iko mmịrị jụrụ oyi. Kpagha ya ọfụma
Tinye manụ, kpagha ya rue mgbe ọgbara ụfụfụ
Tinye abacha n'ime ya, bido ịgwọ ya
Na entiye mmiri etu ị si chọ
Kunye ya n'efere wee kwanye ya azụ, anụ ewu/ehi, kanda maọbụ okporoko na ihe ndị ọzọ chọọ ya mma
Ọ bụrụ azụ ndụ, ghee ya eghee maọbụ mịa ya n'ọkụ
Ọ bụrụ okporoko maọbụ azụ kpọrọ nkụ, tinye ya na mmịrị ọkụ, wepukwa ọkpụkpụ dị na azụ ahu.