100 bliadhna bàn

Bha sluagh san eilean fad nam mìltean bhliadhnaichean.

'S ann am Bhatarsaigh a tha cuid mhath de shliochd mhuinntir Mhiughlaigh a' fuireach an-diugh.

Chìthear an t-eilean a dh'fhàg an sinnsirean - am fear as motha de dh'Eileanan an Easbaig, deas air Barraigh - às an eilean thorrach, ghormail a thaghadh iad mar dhachaigh bho chionn ceud bliadhna.

Chan eil ann am Miughlaigh a-nis ach caoraich, eòin, agus eachdraidh ga cnuasachadh le taibhsean nan ginealaichean dhan robh an t-eilean mar dhachaigh fad nam mìltean bhliadhnaichean.

Chan eil buileach fada bho dh'fhàgadh an t-eilean bàn, ged a shaoilte gur e saoghal eile a bh' ann aig an àm sin.

An Leadaidh Ghòrdain Cathcart

Bho chionn ceud bliadhna, bha an sluagh air crìonadh cho mòr 's nach b'urrainn don fheadhainn a bh' air fhàgail cumail a' dol. Dh'fhalbh iad a Bhatarsaigh agus a Bharraigh, còmhla ris a' chòrr de shluagh nan eileanan beaga timcheall orra.

Cha b'e riamh àite furasta a bh' ann am Miughlaigh a bhith a' tighinn beò. Chan eil ann ach an aon tràigh, agus cha robh riamh laimrig dhòigheil aig na h-Eileanaich.

'S ann bho chuid de na creagan mara as àirde ann am Breatainn a thug iad cuid mhath den bhiadh aca - eòin agus an cuid uighean. B'fheudar dhaibh an còrr a thoirt às a' chuan charrach, agus bhon talamh, a bha math, ach gann. Thàinig iad beò ge-tà.

Thàinig an deireadh orra gu slaodach, a' tòiseachdainn le fuadaichean Bharraigh, nuair a theann teaghlaichean às an eilean sin a bh' air an dachaighean a chall air Eileanan an Easbaig, seach a bhith ag eilthireachd.

An-diugh, tha sinn dualtach smaoineachadh gu bheil barrachd dhaoine a bhith a' tighinn a dh'fhuireach ann an eilean an-còmhnaidh na rud math. Tha e na chuideachadh don eaconamaidh, agus a' dèanamh beatha a h-uile duine a th' ann nas seasmhaiche.

Bha sin fìor gu ìre le Miughlaigh mun àm sin, ach bha droch bhuaidh aige cuideachd. Dh'fhàs an sluagh cho mòr mu dheireadh - mu 150 duine - agus gun robh daoine feumach air barrachd fearainn. Ach bha trioblaid aca.

Cha robh sluagh ann am Bhatarsaigh aig an àm, agus an t-eilean ga ruith mar aon tac fon uachdaran, an Leadaidh Ghòrdain Cathcart.

Dhiùlt ise iarrtas gun deadh croitean a chruthachadh san eilean airson daoine aig nach robh fearann ann an Eileanan an Easbaig, agus am Barraigh.

Bha muinntir nan eileanan beaga air an leòr fhaighinn ge-tà - ann an 1897 chaidh a h-uile fireannach ann an Eilean Phabaigh, ri taobh Miughlaigh, a bhàthadh nuair a chuir am bàta san robh iad car dhith. Bha a' bheatha a' fàs ro dhoirbh, agus dh'iarr iad a bhith nas fhaisge air Barraigh.

Ann an 1906, rinn feadhainn à Barraigh creach air an tac ann am Bhatarsaigh, a' tarraing air seann lagh - a tha a' nochdadh ann an tràchdasan lagha tràth na h-Èireann - fo am faigheadh duine sealbh air fearann nan togadh e bothan air 's teine a chur sa chagailt ann taobh a-staigh aon là. Chaidh cuid à Miughlaigh agus na h-eileanan eile còmhla riutha.

Ged a bha co-fhaireachdainn mhòr aig a' mhòr-shluagh do na Creachadairean seo, fhuair iad mìos sa phrìosan. Chaidh ge-tà, an t-eilean a cheannach leis a' Chongested Districts Board, agus a roinn na 58 croitean.

Mu dheireadh, bha na h-uidhir den t-sluagh air falbh a dh'fhuireach am Bhatarsaigh, 's nach gabhadh bàta a thoirt gu muir no air ais air tìr ann am Miughlaigh, agus san Ògmhios ann an 1912, dh'fhàg na daoine mu dheireadh.

Tha an t-eilean aca a-nis le Urras Nàiseanta na h-Alba, agus air fhàgail na àite air am bi corra cìobair agus neach-turais a' tadhail, agus daoine a' dol ann airson coimhead ris na h-eòin, agus a bhith treis air eilean cho brèagha 's a th' anns na h-Eileanan Siar.

Chaidh an ceann-bliadhna a chomharrachadh le sreath thachartasan thar an deireadh-sheachdain air an cur air dòigh le Urras Leabhraichean nan Eilean.