Crìonadh cladaich "riatanach" do na h-Eileanan

Tha dragh mòr ann mu chrìonadh nan cladaichean ann an Uibhist.

Tha na cladaichean ìosal air oirthir an iar Uibhist nan samhla ainmeil de na h-Eileanan Siar.

'S ann ainneamh ann an àite sam bith eile a chìthear tràigh de ghainmhich ghil a' sìneadh cho fada 's a shìneas radharc na sùla.

Tha dragh air a bhith ann o chionn beagan bhliadhnaichean gur ann nas ainneimhe a dh'fhàsas an sealladh sin, agus àrdachadh na mara a' cur nan tràighean sin, agus a' mhachair thorraich luachmhoir a th' air an cùlaibh, ann an cunnart a dhol à bith.

Tha obair air a bhith a' dol, gu seachd àraid às dèidh na stoirme mòire aig toiseach 2005, gus rudan a chur an sàs air a' chladach ann an corra àite, gus a' ghainneamh a chumail seasmhach, agus leigeil leis a' mhuran freumhachadh ach an seas i an aghaidh bualadh nan tonn.

Eileanan Bacaidh

Thathas gu sònraichte draghail mu mar a tha bacan gainnmhich, leithid a' Ghualain, a tha a' cur dìon air an Fhadhal a Deas, a' crìonadh gu mòr, 's eagal ann gum bi am fadhal gun fhasgadh sam bith.

Ach tha eòlaiche a-nis ag ràdh gun cuir na h-oidhirpean seo gus dìon a chur air na h-eileanan beaga gainnmhich - leithid a' Ghualain - air taobh an iar nan eileanan, às dhan dearbh rud a thathas a' feuchainn ri dhìon.

Ann an rannsachadh a rinn an t-Oll. Anndra Cooper, à Oilthigh Uladh, tha e a' cumail a-mach gu bheil rud sam bith leithid balla-mara, no lìon, a' cur cnap-starra mu choinneimh siostaim a th' air a bhith a' dìon chladaichean nan eilean - agus a' glèidheadh nan eilean fhèin - o chionn fhada.

Tha an t-Oll. Cooper ag ràdh gur e rud ris an canar "Eileanan Bacaidh" a th' anns na druimean de ghainnimh a gheibhear far a' chladaich air taobh siar nan Uibhistean, far am bi a' ghainneamh, ma leigear leatha, a' càrnadh suas ron mhuir 's i ag èirigh, a' glèidheadh chladaichean an eilein nas motha a th' air an cùlaibh, seach a' falbh 's a' leigeil leis an eilean a dhol fo na tuinn.

Gus seo a dhèanamh ge-tà, feumar a' ghainneamh, na coilleagan agus na tràighean fhàgail mar a tha iad, gun ballachan, lìon no càil eile a bhith a' feuchainn ri an cumail far a bheil iad.

"'S e àite neònach a th' ann eileanan bacaidh fhaicinn," thuirt an t-Oll. Cooper.

"Mar as trice, 's ann an cois mhachraichean ìosal a gheibhear iad, seach air chostaichean creagach stoirmeil aig cha-mhòr 60 ceum gu tuath. 'S e suidheachadh annasach dha-rìribh a th' ann a tha a' leigeil leotha a bhith ann air costa an iar na h-Alba idir.

"Tha tuathanaich a tha ag obair orra air a bhith fada den bheachd gu bheil a' ghainneamh ga toirt dhiubh, 's ga sgaoileadh a-mach gu muir.

"A-nis agus sinn a' tuigsinn gur iad dha-rìribh eileanan bacaidh a th' annta, tha fhios againn nach e sin an t-seòrsa crìonaidh a tha a' dol idir.

"An àite a' ghainneamh a bhith ga cur a-mach gu muir, 's ann a tha i ga putadh a-steach air an tìr - coltach ri brat-ùrlar a ròladh suas.

"Gu mì-fhortannach, o bha stoirmean mòra ann, tha an t-uabhas de bhallachan mara cruaidh a chur an sàs air taobh a' chuain de na h-eileanan beaga seo, agus daoine a' creidsinn - le mearachd - gun cuir sin stad air a' chrìonadh.

Manaidsearachd Ùr

"An àite sin, 's ann a tha iad a' cur stad air gluasad nàdarra nan eileanan bacaidh a dh'ionnsaigh na tìre.

"Tha sinn a' smaointinn, le bhith a' cumail na gainnmhich ann an aon àite, gu bheil sinn a' dìon a' mhachaire. Ach chan eil.

"Tha mòran obrach a dhìth san sgìre gus toirt air daoine na h-eileanan bacaidh seo a thuigsinn, agus tuigsinn nach e cunnart a th' ann an crìonadh air leithid de dh'eilean - 's ann a tha e riatanach dha na h-eileanan.

"Ma chuirear ballachan timcheall orra, thèid an glasadh a-steach, 's thèid iad fodha.

"Chuireadh sin às do dhòigh beatha na croitearachd do na mìltean dhaoine a tha a' fuireach sna h-eileanan," thuirt e.

Tha an t-Oll. Cooper an dòchas gun gabh sgeamaichean manaidsearachd ùra a chur an sàs, stèidhichte air an tuigse ùir seo, gus am machair a dhìon gu ceart, seach a chur ann an cunnart.