څېړنه: ککړه هوا له کورونا وېروس د مړینې خطر لا ډېروي

د دوه جلا نړیوالو څېړنو پایلې ښيي چې د هوا ککړتیا لوړه کچه ښايي د کوویډ-۱۹ ناروغۍ له امله د مړینې خطر زیات کړي. د روغتیا نړیوال سازمان غړې ډاکټرې ماریا نیرا بي بي سي ته ویلي، هغه هېوادونه چې هوا یي ډېره ککړه ده، لکه د لاتیني امریکا، افریقا او آسیا ځینې هېوادونه، باید د کورونا وېروس ضد هلې ځلې زیاتې کړي.

خو د طب متخصصین وايي تر اوسه نه ده ثابته شوې چې ککړه هوا دې د کورونا وېروس له زیاتېدونکي‌ ګواښ سره مخامخ اړیکه ولري.

خو ډاکټرې نيرا وایي:

"موږ به په دې سیمو کې د خپلو معلوماتو پر بنسټ د ځايي بنسټونو د ملاتړ لپاره د هغو ښارونو نقشه جوړه کړو چې هوا يي ډېره ککړه ده. په دې سره به دوی وکولی شي چې د وبا سره د مبارزې لپاره خپل پلان جوړ کړي. "

په امریکا کې د یوې شوې څېړنې پایله ښيي چې د کوویډ-۱۹ ناروغۍ له امله په هغو سیمو کې ۱۵٪ مړینه زیاته وه چې له دې وبا څو کاله وړاندې یې هوا کې په زهرجن ذرات وو.‌

د هارورډ پوهنتون په رپوټ کې ویل شوي چې په عمومي توګه په ګڼ میشتو او په هغو سیمو او هغو ښارونو کې چې هوا یې ککړه ده، د کورونا وېروس مړینې له همدې وضعیت سره ربط لري.

‌

هوا کې کوچني زهرجن ذرات چې قطر یې د انسان د وېښته د قطر دېرشمې برخې په اندازه دی ، له دې وړاندې د تنفسي ناروغیو او د سږو د سرطان په ګډون له ځینو روغتیایي ستونزو سره تړلي بلل شوي وو.

د هارورډ پوهنتون د دې څېړنې بیا کتنه لا نه ده شوې، خو د میونیخ د لوډویج ماکسیمیلین پوهنتون د وبا پېژندنې د څانګې مشرې پروفیسرې انیټ پیټرز بي بي سي ته وویل چې دا موندنې له هغو موندنو سره ورته دي چې د سږو د التهاب سره د تړلې مړینې او رغېدنې په برخه کې شوې دي.

نوموړې وایي، دا څېړنه یوه له هغو لومړنیو څېړنو ده چې دا شکونه او فرضیه ثابتوي چې د کوویډ-۱۹ ناروغي ښايي د هوا په ککړتیا سره جدي کیږي.

د دې څېړنیز رپوټ چمتو کوونکی پروفیسر فرانسیسکا ډومینیکي وايي، هیله لري چې دا څېړنه به د هوا د لا ډېر ککړوالي مخه ونیسي، په تېره په داسې شرایطو کې چې اورېدل کیږي چې ځینې چارواکي د هوا ککړتیا اړوند قوانینو کې نرموالی راولي.

په دې برخه کې بله څېړنه د ایټالیا سینا او د ډنمارک ارهوس پوهننتونونو کړې ده.

دا څېړنې د ایټالیا په شمال کې د هوا د ککړوالي او د کوویډ-۱۹ ناروغۍ له امله د مړینې ترمنځ د اړیکو د امکان خبره کوي.

د لومبارډي او ایمیلیا رومانګنا سیمو کې د مړینې کچه شاوخوا دولس سلنه ده، خو د ایټالیا په نورو سیمو کې د مړینې کچه څلور نیم سلنه ده.

دا څېړنه چې په ساینس ډایرکیټ مجله کې خپره شوې ده زیاتوي چې د ایټالیا په شمال کې د هوا ککړوالي لوړه کچه باید په دې سیمه کې د مړینې د لوړې کچې د یوه اضافي لامل په توګه وپېژندل شي.

دغه راز نفوس، عمر او د روغتیا برخه کې بیلابېل سېسټمونه باید د وقایې په چاره کې په پام کې ونیول شي.

په ورته وخت کې په فلپین کې د اروايي روغتیا د ټولنې غړی سیزر بوګویسان وايي:

"زموږ لومړني معلومات ښيي چې په دې هېواد کې د کورونا وېروس له امله ټول مړه شوي کسان له وړاندې له روغتیايي ستونزو سره مخامخ وو، چې اکثره یې له ککړې هوا سره تړلې ستوزنې وې. "

د یادولو ده چې د روغتیا نړیوال سازمان وايي په نړۍ کې هر کال د ککړې هوا له امله شاوخوا ۷ ملیونه کسان مړه کیږي.

دغه راز د نړې له نوي سلنه زیات وګړي داسې سیمو کې اوسیږي چې د هوا ککړتیا یې د دې سازمان له خوا له ټاکلي حده اوښتې ده او ډېر یې په بې وزله هېوادونو کې دي.