د روغتیا نړیواله ټولنه

د رغتیا نړیوال سازمان چارواکو افغانستان ته خپل وروستي سفر وروسته خبرداری ورکړی چې د دې هېواد د عامې روغتیا سیستم بشپړ سقوط ته نږدې دی او له جدي‌ بحران سره مخ دی. د یاد سازمان مشر ډاکټر ټېډروس ادانوم ګیبریسوس تېره ورځ‌ کابل کې د طالبانو د سرپرست حکومت له چارواکو سره کتلي او دې هېواد کې پر روان روغتیایي ناورین ورسره غږېدلی. له دې سفر وروسته د روغتیا نړیوال سازمان په یوه اعلامیه کې ویلي،‌ که بېړنۍ مرستې ونشي نو افغانستان به له یو جدي بشري‌ ناورین سره مخ شي.‌‌‌

د روغتیا نړیوال سازمان یا ډبلیو اېچ او د مالومات له مخې افغانستان کې لا هم په هر سلو زرو زېږونونو کې ۶۳۸ میندې مري. دا کچه پخوا نوره هم لوړه وه. خو د مور او ماشوم د روغتیا په برخه کې هغه پرمختګونه چې له ۲۰۰۱ کال راهیسې شوي، په چټکۍ مخ په ځوړ روان دي.

له ملاریا وژونکي ناروغۍ د افریقايي ماشومانو د ژغورنې لپاره د یوې نوې څېړنې پایلې ښيي چې ښايي د دې ناروغۍ او له امله د مړینې کچه تر ۷۰ سلنې کمه شي.

د امریکا متحدو ایالتونو کې یوه علمي، څېړنیز بنسټ تېره جولای میاشت تر دې دمه د نړۍ تاریخ کې تر ټولو توده میاشت بللې ده. دا میاشت د وچې او سمندرونو تودوخه، د شلمې پېړۍ د منځنۍ کچې پرتله د سانتي ګراد شاوخوا یوه درجه لوړه وه.

ساینسپوهان د مصنوعي هوښ د یوه داسې سیستم په ازمویلو بوخت دي چې فکر کېږي په یوه ورځ کې د عقل د زوال ناروغي تشخیصولی شي.

د دغه سازمان مشر ډاکټر تیدروس ادهنوم ګیبریسوس ویلي، د تقویتي دوز واکسین درول به د نړۍ په لروبر کې د هر هېواد لږترلږه ۱۰ سلنه وګړو لپاره د واکسین رسېدل اسان کړي.

د چین حکومت د روغتیا نړیوال سازمان د هغه پلان راتلونکي پړاوونه رد کړي چې د کورونا وېروس د ریښو او لاملونو موندلو لپاره چمتو شوی و. د روغتیا نړیوال سازمان غواړي په هغه سیمه کې ټول لابراتوارونه معاینه کړي‌ چېرې چې کورونا وېروس په لومړي ځل پکې پېژندل شوی و. خو د چین د عامې روغتیا مرستیال وزیر ژېنګ یکسېن ویلي، دا پلان ساده توب او ساینس ته سپکاوی دی.

د افغانستان د عامې روغتیا وزارت وايي، په هېواد کې یې له کوویډ سره د تړلې تور فنګس (تور فنجي) ناروغۍ درې مثبتې پېښې په کابل، بغلان او سمنګان ولایتونو کې موندلې دي، چې په تور فنګس اخته درې واړه ناروغان په کورونا وېروس هم اخته شوي دي.

هند کې له کورونا وېروس سره د تړلو عواملو له کبله د مړو شویو کسانو رسمي شمېر په ۴۰۰ زرو یا څلور لکو اوښتی دی. له بلې خوا د روغتیا نړیوال سازمان اروپا کې د کورونا د دلتا بڼې د خپریدو د خطرپه اړه په داسې مهال خبرداری ورکوي چې دغه لویه وچه کې په یوه اونۍ کې په دې وېروس د اخته کېدو کچه لس سلنه زیاته شوې ده.