BBC News, فارسی - صفحه اول

از براهنی و ابتهاج تا معروفی و تارخ؛ فرهنگ و هنر ایران در ۱۴۰۱ چه کسانی را از دست داد؟

سال ۱۴۰۱ سال از دست دادن برخی از مهم‌ترین چهره‌های مهم ادبی و هنری در ایران بود؛ از آخرین بازماندگان غول‌‌های پیر شعر و ادبیات تا چهره‌های جوان در عرصه هنر و سینما. از شخصیت‌هایی که هرگز فکر نمی‌کردیم چنین زود عرصه هنر ایران را ترک کنند تا آنهایی که هر سال آروز می‌کردیم، یک سال دیگر هم باشند و سایه‌شان بر سر هنر و ادب ایران زمین باقی بماند. هر قدر هم که مرگ، بدیهی‌ترین اتفاق در زندگی آدمیان باشد، اما درگذشت چهره‌های محبوب فرهنگ و هنر هر سرزمینی تلخ و مصیب‌بار است و باور آن برای علاقمندان آن چهره، سخت و اندوهبار. مخصوصا اگر جایگزینی برای آنان پیدا نکنی و یا شاید سالها و قرن‌ها بگذرد تا کسان دیگری بتواند جای خالی آنان پر کنند. در سال ۱۴۰۱، تعدای از برجسته‌ترین شخصیت‌های عرصه شعر و ادبیات در ایران، این عرصه را خالی کردند.

۱۰ چهره مهم موسیقی ایران در ۱۴۰۱؛ «به جای او، به قلب من بزن»

انتخاب افراد موثر موسیقی ایران در سالی که در بیشتر ماه‌هایش کنسرت برگزار نشد و جریان رسمی انتشار آلبوم و ترانه متوقف شده بود، کار ساده‌ای به نظر نمی‌رسد. اما جنبش اعتراضی ایرانیان در سال ۱۴۰۱ تغییری مهم در موسیقی ایران رقم زد و چهره‌هایی را در معرض دید قرار داد که یا به شکل ناگهانی ظهور کردند و ستاره شدند و تا فتح مهم‌ترین جایزه موسیقی دنیا پیش رفتند، یا با وجود قدمت و شهرت، به دلیل جنس دیگری از فعالیت مورد توجه قرار گرفتند. از این لحاظ، موسیقی ایران در قیاس با سینما و تئاتر، چیزی را تجربه کرد که حتی می‌توان به آن لقب «تحول» داد و به شکل بی‌سابقه‌ای عبور از جریان رسمی و تحت نظارت حکومت را وارد مرحله‌ای جدید کرد. اگر تا پیش از ۲۵ شهریور ۱۴۰۱، رپ اعتراضی متعلق به گروه سنی یا طبقه‌ای محدود بود، بعد از کشته شدن مهسا امینی بود که میلیون‌ها ایرانی با خوانندگان عصیان‌گر و معترض این سبک بیشتر آشنا شدند و حکومت از همه ابزار ممکن برای سرکوب آنها استفاده کرد.

تغییر اقلیم؛ تاب بلند کالیفرنیا از خشکسالی به ترسالی

خانه هایی در ارتفاعات که زیر برف ناپدید شده اند، تالاب هایی که بعد از چند دهه دوباره ظاهر شده اند و سدهایی که پر شده اند. همه اینها نشانه های چرخش بزرگی است که آب و هوای کالیفرنیا امسال تجربه می کند.

حقوق بشر در ایران در سال ۱۴۰۱؛ سال سرکوب، اعدام و چشم‌هایی که دیگر نمی‌بینند

سرکوب خشونت‌بار در ایران، اتفاق غریبی نیست. و از زمانی که گفتمان دفاع از «حقوق بشر» ابعاد جهانی پیدا کرده، حکومت ایران چه پیش از انقلاب ۵۷ و چه بعد از آن، بارها به نقض حقوق بشر و اعمال انواع خشونت نامشروع علیه شهروندان محکوم شده است. سال ۱۴۰۱، اما از آن سال‌ها بود که سرکوب خشونت‌بار و نقض حقوق بشر در طول آن، به یکی از ویژگی‌های مهم این سال تبدیل شد؛ سالی که در آن صدها شهروند در خیابان و در زندان کشته شدند، هزاران نفر راهی زندان و سلول‌های کوچک انفرادی گشتند و چشم‌هایی نیز به دلیل شلیک ماموران، توانایی دیدن جهان اطراف را از دست دادند.

نویسنده‌ای که حافظه‌اش را از دست داد و ناچار شد دوباره خواندن و نوشتن یاد بگیرد

در جوانی توماس لیدز در یک تصادف اتومبیل حافظه‌اش را به‌کلی از دست می‌دهد. بیست سال پس از آن او دوباره خواندن و نوشتن یاد می‌گیرد و کتاب ماجرا‌جویانه‌ای که برای کودکان نوشته است با استقبال عمومی رو‌به‌رو شده است و دفاعی همه‌جانبه از حقوق انسانی است.

حمزه یوسف، وزیر اول جدید اسکاتلند کیست؟

با کناره‌گیری نیکولا استورجن از قدرت، حمزه یوسف به عنوان وزیر اول اسکاتلند و رهبر حزب ملی اسکاتلند جانشین او شده است. حمزه یوسف، که اولین رهبر مسلمان یکی از احزاب عمده بریتانیا به شمار می‌رود، در انتخابات درون‌حزبی نامزد مورد حمایت اغلب چهره‌های بانفوذ حزب، از جمله شخص خانم استورجن بود.

اشتهای هجومی و غافلگیری روی ضدحملات؛ از تیم ملی با قلعه‌نویی چه می‌دانیم؟

تیم ملی ایران با سرمربی تازه خود امیر قلعه‌نویی نخستین بازی‌های رسمی خود را در یک هفته اخیر انجام داد و در همین دو بازی تا حدودی طرح کلی و رویکرد فنی تیم ایران با این سرمربی روشن شد.

تنش نظامی ایران و آمریکا در سوریه؛ دو طرف به دنبال چه هستند؟

ماجرا از سوم فروردین آغاز شد. ابتدا آمریکا اعلام کرد که شبه‌نظامیان در سوریه با پهپادهایی که «منشا ایرانی» داشتند به مواضع آن‌ها حمله کرده‌اند و یک پیمانکار آمریکایی را کشته‌اند. خیلی زود، آمریکا در یک عملیات تلافی‌جویانه به مواضع گروه‌های وابسته به سپاه حمله کرد و به گفته سازمان ناظر بر حقوق بشر سوریه، ۱۹ نفر کشته شدند.

تعویق اعلام نرخ رسمی تورم در ایران؛ تلاشی برای جلوگیری از تورم ۵۰ درصدی؟

در شرایطی که انتظار می‌رفت نرخ رسمی تورم در بهار سال ۱۴۰۲ به بیش از ۵۰ درصد هم برسد، مرکز آمار ایران در بیانیه‌ای اعلام کرد انتشار ارقام را برای «تکمیل فرآیند تغییر سال پایه» به تعویق انداخته است.

پارلمان ترکیه درخواست عضویت فنلاند در ناتو را تایید کرد

دادگاه لاهه: آمریکا عهدنامه مودت را نقض کرده و ایران مستحق غرامت است، درباره دارایی‌های مسدودشده بانک مرکزی ایران صلاحیت قضایی نداریم

دیوان بین‌المللی دادگستری درباره شکایت ایران از آمریکا برای آزاد کردن حدود دو میلیارد دلار از دارایی‌های مسدود شده‌اش، رای داد که درباره دارایی‌های مسدودشده بانک مرکزی ایران صلاحیت قضایی ندارد، اما در عین حال آمریکا را ناقض عهدنامه مودت با ایران و موظف به پرداخت غرامت دانست.

بولسونارو از تبعید خودخواسته در آمریکا به برزیل بازگشت

بولسونارو، رئیس جمهور سابق برزیل پس از شکست در انتخابات ریاست جمهوری از تبعید خودخواسته، به برزیل بازگشت

بازداشت خبرنگار وال‌استریت‌ژورنال در روسیه

دستگاه اطلاعاتی روسیه اعلام کرده یک خبرنگار آمریکایی را که برای روزنامه وال‌استریت‌ژورنال کار می‌کرد، به ظن «جاسوسی» بازداشت کرده است. فعالیت خبری از داخل روسیه حتی قبل از تهاجم تمام‌عیار این کشور به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ هم کار دشواری شده بود و به طور فزاینده دشوارتر هم شده است..

امیر قلعه‌نویی؛ از اعتراض به «چهل سال ظلم» تا سرمربی‌گری در تیم ملی

با اعلام فدراسیون فوتبال ایران، امیر قلعه‌نویی، سرمربی گل‌گهر سیرجان هدایت تیم ملی را به عهده گرفت. گفته می‌شود که قرارداد اولیه قلعه‌نویی و فدراسیون فوتبال تا جام ملت‌های آسیا خواهد بود و در صورت رضایت دو طرف، تا جام جهانی تمدید می‌شود.

توضیحات مدیر زبان‌های خارجی بی‌بی‌سی درباره تعطیلی رادیوی فارسی

طارق کفاله، مدیر بخش زبان‌های خارجی بی‌بی‌سی پایان فعالیت رادیوی فارسی را بخشی از «تصمیم‌های استراتژیک سخت» این سازمان برای مقابله با مشکلات مالی عنوان کرد. آقای کفاله که سه‌شنبه با برنامه ۶۰ دقیقه تلویزیون فارسی بی‌بی‌سی مصاحبه می‌کرد، تعطیلی ‌رادیوی فارسی این شبکه پس از ۸۲ سال را یک «تصمیم سخت» دانست. آخرین برنامه رادیوی فارسی بی‌بی‌سی یکشنبه گذشته پخش شد.

مسمومیت‌‌ زنجیره‌ای مدرسه‌های ایران؛ عامل مسمومیت چیست و چرا واقعیت پنهان است؟

با گذشت حدود سه ماه از شروع مسمومیت‌های سریالی مدرسه‌های دخترانه در ایران و درخواست‌ پی در پی والدین نگران برای کشف واقعیت، نه تنها دلیل این اتفاق مشخص نشده، بلکه وزرای کابینه و مقام‌ها هر کدام اطلاعاتی می‌دهند که مسئول دیگر آن‌ها را رد می‌کند.

گسل چیست و چطور روی زلزله تاثیر می‌گذارد؟

ترکیه بیش از آنچه باید از زلزله‌ها آسیب می‌بیند، و ما اغلب می‌شنویم که این به این دلیل است که این کشور روی چندین خط گسل قرار دارد. اما گسل چیست و چه ارتباطی با زلزله دارد؟ کارلا روش، خبرنگار بی‌بی‌سی با یک لرزه‌شناس صحبت کرده است تا جواب این سؤالات را پیدا کند.

کنفرانس امنیتی مونیخ چیست و حضور مخالفان جمهوری اسلامی در آن چه اهمیتی دارد؟

کنفرانس امنیتی مونیخ که هر سال در شهر مونیخ آلمان برگزار می‌شود، در این روزها بیش از هر زمان دیگری توجه افکار عمومی ایرانیان را به خود جلب کرده. چرا که امسال در این کنفرانس، مخالفان جمهوری اسلامی فرصت حضور پیدا کردند؛ یکی دیگر از اثرات بین‌المللی اعتراض‌های سراسری که بعد از کشته‌شدن مهسا امینی و با شعار «زن، زندگی، آزادی» در پنج ماه اخیر در ایران برگزار شد.

انتشار تصویر جدید یکی از مسئولان ساواک؛ پرویز ثابتی کیست؟

تصویری تازه از پرویز ثابتی، یکی از امنیتی‌ترین مقام‌های حکومت محمدرضا پهلوی در حاشیه تظاهرات همبستگی با مردم ایران در آمریکا، باعث واکنش‌های گسترده‌ای شده است.

همه آنچه درباره جام جهانی ۲۰۲۶ در آمریکا، کانادا و مکزیک باید بدانیم

جام جهانی ۲۰۲۲ با فراز و نشیب‌های بسیار تمام شد، اما نکته‌ای که باید بدانیم این است که مسابقات قطر آخرین جامی بود که به شکل کنونی برگزار شد و از سال ۲۰۲۶ شاهد تورنمنت کاملا متفاوتی خواهیم بود.

دختر کیم جونگ اون رهبر بعدی کره شمالی است؟

شب پنجشنبه صف درازی از موشک‌های غول‌پیکر در پیونگ‌یانگ پایتخت کره شمالی به نمایش گذاشته شدند. ولی کیم جونگ-اون فقط سلاح‌های‌اش را نمایش نمی‌داد. دخترش نیز بخشی از این نمایش بود.

یائسگی چیست و چه نشانه‌هایی دارد؟

هر زنی به طور طبیعی از حدود ۴۰ سالگی به بعد به دوران یائسگی می‌رسد و نشانه‌های آن را تجربه می‌کند.

ویدیو, کوچه‌های خشم ۲۳: گیسوی ایران, مدت 10,35

تازه‌ترین سروده‌ها و ترانه‌های اعتراضی

بشنوید, مرور هفتگی مجلات با مسعود بهنود, مدت 9,43

مرور هفتگی مجلات با مسعود بهنود

بشنوید, شاهد عینی: تولد غذای فوری آهسته, مدت 9,46

در این شماره از برنامه به شهر رم ایتالیا می‌رویم که شعار «نه به مک‌دونالد» سر می‌داد. سال ۱۹۸۶ این رستوران زنجیره‌ای آمریکایی نخستین شعبه خود را در پایتخت ایتالیا گشایش داد.

ویدیو, راه‌های برون‌رفت از بحران جهانی آب, مدت 6,43

سازمان ملل متحد دربارۀ بحران جهانی آب به دلیل آلودگی و مصرف بی‌رویه، هشدار داده است.

ویدیو, پادرمیانی چین و ژاپن در جنگ اوکراین, مدت 6,12

رئیس‌جمهور روسیه هشدار داده است که اگر بریتانیا به اوکراین مهمات جنگی حاوی اورانیوم ضعیف‌شده بدهد، مسکو واکنش نشان خواهد داد.

«زن، تن و دنیای پیرامون در کنترل مردان است»

۱۰ چهره مهم سینمای ایران در سال ۱۴۰۱؛ ستاره‌های سال دگرگونی

سال ۱۴۰۱ از همان ماه‌های ابتدایی برای سینما و سینماگران ایران خبرساز و جنجالی بود. شاید اگر اعتراض‌های بعد از کشته شدن مهسا امینی هم رخ نمی‌داد، وضعیت مهم‌ترین حوزه فرهنگی و هنری ایران به شکلی که به مدت چهار دهه از سوی حکومت برنامه‌ریزی شده بود، پیش نمی‌رفت. بحران اقتصادی، ریزش مخاطب و شکل‌گیری جریانی از سینمای مستقل که فارغ از مناسبات حرفه‌ای، به مطالبات اجتماعی مردم ناراضی توجه می‌کرد، سینمای ایران را تغییر داده بود.

۱۰ اثر ادبی مهم نویسندگان و شاعران ایرانی که در سال ۱۴۰۱ منتشر شدند

همیشه نوشتن و فهرست کردن آثار مهم هنری یا ادبی کار دشواری است. معیار انتخاب باید بر چه اساسی باشد؟ چقدر سلیقه در این انتخاب‌ها دخیل است؟ پر فروش بودن و یا پر مخاطب بودن اثر یا دیده شدن توسط منتقدین و متخصصین فن، چقدر می‌تواند تعیین کننده باشد؟ در مورد انتخاب ۱۰ اثر مهم ادبی نویسندگان و شعرای ایرانی در سال ۱۴۰۱، انتخاب از این هم سخت‌تر است، چرا که تقریبا در نیمه دوم سال، به علت شروع اعتراضات به کشته شدن مهسا امینی، صنعت نشر در داخل ایران تقریبا تعطیل یا نیمه تعطیل بود و آثار منتشر شده کم و ناپیدا. در این میان سهم ناشران خارج از ایران، بیشتر و مهم‌تر نمود پیدا کرد، چون برخی از نویسندگان اعلام کردند که دیگر حاضر نیستند کتاب‌های خود را برای گرفتن مجوز و سانسورهای احتمالی، به وزارت ارشاد بفرستند.

شش ماه تلاش برای سرنگونی حکومت ایران؛ آیا جدال به پایان رسید؟

شش ماه بعد از آغاز اعتراض‌های سراسری در ایران، افکار عمومی و جامعه ایران بیش از هر زمان دیگری با پرسش‌هایی کلیدی روبه‌روست که پاسخ نهایی آن‌ها می‌تواند سرنوشت و آینده ملت ایران را شرح بدهد و همچنین برای گروه بزرگی از بازیگران بین‌المللی و شهروندان کشورهای دیگر، اهمیتی بسیار بالا داشته باشد. آیا جمهوری اسلامی رفتنی است؟ آیا ایرانی‌ها واقعا آنطور که مخالفان اصرار دارند بار دیگر در میانه یک «انقلاب» هستند و تحولات بینادینی شبیه به آنچه در «انقلاب اسلامی» یا «انقلاب مشروطه» رخ داد در پیش است؟ یا اینکه حکومت از شکل‌گیری یک انقلاب دیگر جلوگیری کرد و در سرکوب اعتراض‌های «زن، زندگی، آزادی» موفق شده است؟

فصل اول قیام «زن، زندگی، آزادی»؛ حالا چه؟

خبر انتقال زنی جوان به بیمارستان پس از بازداشت به دست گشت ارشاد حساسیتی کم‌سابقه برانگیخته بود و وقتی که او جان باخت معترضانی پراکنده دور بیمارستان جمع شدند. نه مرگ فجیع زندانیان در ایران جدید بود و نه تجمع اعتراضی، اما یک روز بعد و در شنبه ۲۶ شهریور، مراسم خاکسپاری آن زن جوان خبر از آغاز فصلی تازه در سیاست ایران می‌داد: زنان سوگوار روسری‎‌هایشان را برداشتند و در هوا می‌چرخاندند، شعارهایی علیه حجاب داده شد و شعار «زن، زندگی، آزادی» و بر مزار ژی

یک سال جنگ در اوکراین؛ ایران یک گام بلند دیگر به روسیه نزدیکتر و از غرب دورتر شد

وقتی یک سال پیش روسیه به اوکراین حمله کرد، مهم‌ترین مساله مرتبط با ایران در سطح بین‌المللی، همچنان همان برنامه هسته‌ای بود که غرب می‌گوید نگران است به ساخت سلاح هسته‌ای منجر شود. در یکسالگی این جنگ اما، نه تنها این مساله همچنان لاینحل باقی مانده است، که تحول دور از انتظار ناشی از همکاری تسلیحاتی تهران و مسکو موجب شده تا برای غرب، دغدغه‌ای تازه در ارتباط با ایران شکل بگیرد: پهپادهای نظامی ایران.

چه کسانی در خطر اعدامند؟

در پی اعتراضات گسترده ایران که با بازداشت بیش از هجده هزار نفر و مرگ حدود جهار صد نفر همراه بوده است، دادگاه‌های قوه قضائیه، شماری از بازداشت‌شدگان را به «محاربه» و «افساد فی الارض» متهم کرده است. با اعدام محسن شکاری یکی از متهمان به محاربه نگرانی فعالان حقوق بشر از اعدام‌های بیشتر شده است.

آزمایش بکارت پیش از ازدواج؛ زنان ایرانی که باید باکرگی خود را ثابت کنند

 در ایران باکره بودن دختر قبل از ازدواج همچنان برای بسیاری از دختران و خانواده‌های آنها مهم است. بعضی اوقات، مردان در شرف ازدواج یا خانواده آنها از دختر تقاضای گواهی بکارت می‌کنند؛ کاری که از نظر سازمان جهانی بهداشت خلاف حقوق بشر است. در یک سال اخیر افراد بیشتری در ایران علیه صدور گواهی بکارت صدایشان را بلند کرده‌اند. اما آیا این به معنای این است که ممکن است تغییراتی اتفاق بیفتد؟

جان‌هایی که از دست رفت؛ عکس‌های برخی از کسانی که کشته شدند

بی‌بی‌سی توانسته اسامی و هویت شماری از جوانانی را که در اعتراضات جاری در ایران جان باخته‌اند با استفاده از روش‌های تحقیقاتی و منابع مختلف مورد اعتماد تایید کند. این اعتراضات، جسورانه‌ترین چالش علیه جمهوری اسلامی از زمان تأسیس آن در انقلاب ۱۳۵۷ است.

سالگرد بازگشت طالبان به قدرت؛ ۴۸ ساعت آخر نظام «جمهوری اسلامی افغانستان»

یک‌سال پیش در ۱۵ آگوست/اوت، کابل، پایتخت افغانستان از سوی نیروهای طالبان تصرف شد و به این ترتیب نظام «جمهوری اسلامی افغانستان» بعد از حدود بیست سال فروپاشید. در جریان و به دنبال حضور طالبان در کابل، ده‌ها هزارنفر از جمله مقام‌‌های ارشد دولت، افغانستان را ترک کردند.