کمیسیون انتخابات: تغییر نظام انتخاباتی، انتخابات را به تاخیر می‌اندازد

کمیسیون مستقل انتخابات اعلامیه‌ای را در پاسخ به خواست احزاب و جریان‌های سیاسی افغانستان مبنی بر تغییر نظام انتخاباتی این کشور منتشر کرده است.

در این اعلامیه که امروز دوشنبه هفتم حوت/اسفند نشر شده، آمده که "تغییر نظام انتخاباتی در این برهه حساس زمانی، آمادگی‌های برای انتخابات پیش‌رو را به شدت متاثر ساخته و امکان می‌رود برگزاری انتخابات در سال ۱۳۹۷ را با تاخیر مواجه سازد."

کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان اعلام کرده بود که انتخابات پارلمانی افغانستان به تاریخ ۱۶ سرطان/تیر سال آینده برگزار خواهد شد اما به تازگی مقامات این نهاد اعلام کردند ممکن است این انتخابات با کمی تاخیر برگزار شود.

در اعلامیه امروزی این کمیسیون نیز بدون مشخص شدن ماه و روز آمده که این کمیسیون متعهد به برگزاری انتخابات پارلمانی و شوراهای ولسوالی‌ها در سال ۱۳۹۷ می‌باشد مشروط به این که بودجه مورد ضرورت این روند در زمان معینه آن فراهم و امنیت روند تامین گردد.

کمیسیون همچنین تاکید کرده که این نهاد در روند انتخابات به گونه دوامدار با احزاب سیاسی مشورت خواهد کرد و از معرفی نمایندگان دایمی آنها برای آگاهی از امور انتخابات استقبال می‌کند.

دو روز پیش شماری از احزب و جریان‌های سیاسی افغانستان خواستار تغییر نظام انتخاباتی پارلمان به از نظام انتخاباتی اکثریتی 'رای واحد غیرقابل انتقال ' به نظام تناسبی 'تک‌رای انتقال‌پذیر ' شدند. هدف این خواسته احزاب، تثبیت سهم و نقش احزاب در پارلمان خوانده شده است.

رهبران و نمایندگان حدود ۲۰ حزب و جریان سیاسی از جمله حزب جمعیت، حزب اسلامی (حکمتیار)، حزب جنبش و حزب وحدت اسلامی مردم افغانستان در اعلام این خواست اشتراک داشتند.

محی‌الدین مهدی، به نمایندگی از احزاب سیاسی در این نشست گفت که به منظور جلوگیری از هدر رفتن آرای مردم، برای احزاب سیاسی و ائتلاف‌ها "آرای هر حوزه در درون فهرست‌ها قابل انتقال باشد".

این احزاب همچنین تاکید کردند که انتخابات پارلمانی باید تا اوایل میزان/مهر سال آینده برگزار شود.

نظام انتخاباتی در افغانستان

پیشنهاد سازمان ملل متحد در سال ۲۰۰۴ برای انتخابات مجلس نمایندگان افغانستان نظام نمایندگی تناسبی بود، اما حامد کرزی، رئیس جمهوری پیشین با گروه مشورتی خود قانون انتخابات سال ۲۰۰۴ را نظام رای واحد غیرقابل انتقال تعیین کرد. در هر دو انتخابات سال‌های ۲۰۰۵ و۲۰۱۰ شورای ملی همین سیستم استفاده شد.

نمایندگی تناسبی یک سیستم انتخاباتی است که هدفش برقراری تناسب بین تعداد نمایندگان احزاب در پارلمان و میزان رای آن‌ها در انتخابات است.

در آخرین قانون انتخابات افغانستان که قبلا توسط شورای ملی افغانستان (پارلمان و سنا) تصویب شد، یکی از بحث‌های اصلی در کنار ساختار کمیسیون‌های انتخاباتی، نظام انتخاباتی بوده است.

همچنین در بخشی از توافقنامه سیاسی میان اشرف غنی و عبدالله عبدالله، رئیس‌جمهوری و رئیس اجرایی افغانستان، بر اصلاح نظام و ساختار نهادهای انتخاباتی افغانستان تاکید شده است.

نظام رأی واحد غیرقابل انتقال درسال‌های اخیر از طرف جامعه مدنی، احزاب سیاسی، تعداد از اعضای شورای ملی، کارشناسان داخلی و خارجی مورد انتقاد قرار گرفته و پیشنهاد شده است که در انتخابات مجلس نمایندگان و شوراهای ولایتی از نظام تناسبی استفاده شود.

منتقدان نظام کنونی می‌گویند که که نظام رأی واحد غیرقابل انتقال، کاندیداهای نهادهای انتخابی را تشویق می‌کند از تعدد و تنوع اجتماعی استفاده‌ای ابزاری کنند و "برای جلب رأی مردم به مسایل قومی، زبانی، مذهبی و منطقه‌ای دامن بزنند".

آنها نظام تناسبی را به عنوان "گزینه برتر" پیشنهاد می‌کنند. به باور آنها، در نظام تناسبی احزاب سیاسی خود نامزد می‌شوند و تعداد کرسی احزاب به میزان آرایی بستگی دارد که به دست می‌آورند. "میزان مسئولیت‌پذیری احزاب در مقایسه با اشخاص مستقل به مراتب بالاتر است".

اما، عدم وجود احزاب "فعال و فراگیر" و پیچیدگی نظام تناسبی از جمله مواردی است که حامیان نظام کنونی انتخاباتی از آن نام می‌برند.

تشکیل و فعالیت احزاب سیاسی با انگیزه‌های قومی، سمتی و مذهبی بر اساس قانون در افغانستان ممنوع است.