"منافع قومی یا منافع ملی؟" واکنش‌ها به خط برق توتاپ در فضای مجازی
- روجا اسدی
- بی‌بی‌سی
جنجال انتقال خط برق ترکمنستان به افغانستان، بخشی از پروژه توتاپ، به فضای مجازی به ویژه فیس بوک هم کشیده شده است. معترضان می‌خواهند این خط از مسیر ولایت مرکزی بامیان که عمدتا هزاره نشین است، عبور کند اما دولت می‌گوید مسیر به صرفه‌تر و مناسب‌تر از شمال و از منطقه سالنگ است. این دو دیدگاه، بیشتر کاربران افغان شبکه‌های اجتماعی را هم به دوسته تقسیم می‌کند؛ موافقان عبور این خط از بامیان و مخالفانش.
هر چند کاربران در هر دسته متفق القول هستند، اما دلایل‌شان متفاوت است. طرفداران عبور خط از بامیان در پست‌های فیس بوکی‌شان می‌گویند این مسیر علاوه بر اینکه برق را به بامیان و ولایت‌های همسایه می‌رساند، موجب توسعه این ولایت محروم هم می‌شود و جاده، سرمایه گذاری بین‌المللی، توجه و توریسم هم با آن می‌آید. این دسته می‌گویند سیاست دولت تبعیض آمیز است و چون ولایت بامیان هزاره نشین است، فقیر مانده و محرومیت‌زدایی از شهرهای هزاره نشین اولویت دولت نیست.
این کاربران عکس‌ها و ویدئوهای تظاهرات مردم بامیان را بارها بازنشر کرده‌اند. روز گذشته مردم بامیان در اعتراض به عبور خط انتقال برق از سالنگ به جای بامیان، راهپیمایی کردند.
در بین موافقان عبور خط از بامیان گروهی معتقدند نباید به این مسئله به صورت قومی نگاه کرد و باید دید چه به نفع کشور است. این افراد نتیجه می‌گیرند منافع مملکت در این است که این خط از بامیان رد شود. نمونه‌اش پست فیس بوکی کاربری به نام محمد عارف رئیسی است که چند بار بازنشر شده. او در مطلبی که نوشته به یکی از گزارش‌های شرکت فیشتنر اشاره کرده است. فیشتنر یک شرکت کارشناسی و مشورتی آلمانی است که درباره انتقال خط برق به افغانستان گزارشی منتشر کرده است و توصیه کرده که این خط از بامیان بگذرد. مهمترین نکات پست محمد عارف را می‌شود در سه نکته خلاصه کرد:
نباید تخم مرغ های‌مان را در یک سبد بگذاریم: خط های دیگر پروژه توتاپ که برق را از ازبکستان و تاجیکستان به کابل و بقیه مناطق می‌رسانند، در حال حاضر از سالنگ می‌گذرد. بنابراین منطقی است خط سوم که قرار است برق ترکمنستان را وارد کند، از بامیان عبور کند. برای اینکه اگر به هر دلیلی در سالنگ مشکلی برای این دو خط پیش آمد، کشور در تاریکی فرو نرود و خط برقی که از بامیان می گذرد، کشور را از تاریکی نجات دهد.
کمک به راه اندازی نیروگاه‌های زغال سنگ در مسیر: با عبور خط برق از بامیان به راه اندازی نیروگاه‌های زغال سنگ که در مسیر قرار دارد، کمک می‌شود. چون این خط می‌تواند برق تولید شده را از این نیروگاه‌ها به بقیه مناطق پخش کند.
دره سالنگ از دکل (پایه برق) اشباع شده است: دره سالنگ در حال حاضر پر شده است از دکل هایی که برق را از تاجیکستان و ازبکستان به افغانستان منتقل کرده‌اند و با توجه به وضعیت کوهستانی و تنگ بودن این دره کار برای احداث دکل‌های دیگر سخت است.
محمد عارف در آخر نتیجه گرفته که منافع ملی در این است که این خط از بامیان بگذرد.
اما فقط طرفداران مسیر بامیان نیستند که در فضای مجازی به دخالت دادن مسئله قومیت در این پروژه نه می‌گویند و به منافع ملی آری. احمد نوید پویان نمونه این دسته از کاربران است. او هم مانند محمد عارف معتقد است که "نباید به توتاپ رنگ و بوی قومی بخشید". احمد نوید دلیل می‌آورد که اگر خط از سالنگ عبور کند، ۸۰ کیلومتر کوتاهتر می‌شود، هزینه‌اش کمتر است و دو سال زودتر به پایان می رسد و با انشعابی از آن "بامیان، میدان_وردک و دایکندی از نور برق مستفیض می‌شوند. "
با این حال کاربرانی هستند که اصلا معتقدند، این موضوع قومی است و منتقد کسانی هستند که می‌گویند نباید آن را قومی کرد. نمونه اش علی خان جواد است که می‌گوید:« من می‌خواهم كه قضيه توتاپ بصورت رسمى و جدي قومى گردد ... به ما می‌گويند قضيه را قومى نكنيد كه ما با هم برادر هستيم؟! من از شما سوال دارم كه اى برادر! ما چگونه برادر هستيم كه توى برادر، از هيچ درد و غم و اندوه من خبر ندارى، در وقت توزيع بودجه، من در يادت نيستم، در وقت توزيع چوكى (مقام) در يادت نيستم، در وقت توزيع قدرت در يادت نيستم؛ اصلا در وقت (تقسيم) من در يادت نيستم، اما هر بار كه از شدت درد و رنج طاقتم طاق شد، صدايم را بلند كردم، تو، به يادت مى آيد كه ما باهم برادر هستيم!! »
دولت افغانستان هم در فضای مجازی در مقابل اعتراضات ساکت ننشسته است و از تصمیمش مبنی بر عبور خط انتقال از سالنگ دفاع کرده. در مطلب مفصلی که در فیس بوک ر یاست عمومی اداره امور ریاست جمهوری منتشر شده، دولت دلایلش را بیان کرده است.
در این پست همینطور تاکید شده که رئیس جمهوری افغانستان "تعهد کرده بود که مناطق مرکزی کشور را از زندان جغرافیایی می‌رهاند. هدف اصلی و اساسی رئیس‌جمهور ارائه خدمات بهتر به مناطق مرکزی افغانستان بود که تا حدودی کارهای اولیه آن انجام شده است. حکومت وحدت ملی در نظر دارد برای تمام مناطق و ساحات کشور زمینه انکشاف متوازن را مهیا کند، تا باشد مشکلات به حداقل کاهش بیابد"
در زیر پست دولت افغانستان، کاربران نظرات موافق و مخالف زیادی مطرح کرده‌اند، اما به نظر نمی‌رسد این پست نظر کسی را درباره این موضوع تغییر داده باشد و دو دستگی بین کاربران همچنان مشهود است.
دسته دیگر از موافقان انتقال برق از راه بامیان سیاستمدارانی هستند که در فضای مجازی هم فعالند و پست های فیس بوکی‌شان دست به دست می‌چرخد. برای نمونه محمد محقق، معاون رئیس اجرایی دولت وحدت ملی، در یکی از پست های فیس بوک منسوب به او ، که نزدیک به دو هزار بار پسند شده گفته است: "تغییر مسیر پروژه توتاپ غیر قابل تحمل بوده و مردم خواهان عملی شدن پروژه توتاب از مسیر مناطق مرکزی است."
امرالله صالح، رئیس اسبق امنیت ملی افغانستان و رهبر روند سبز، هم در فیسبوک خود نوشته است: "ولایات بامیان، غور و دایکندی مستعمرات دولت کابل نه، بلکه جزء خاک افغانستانند. مردم این ولایت‌ها می‌خواهند از ابتدایی‌ترین حق خود که تقسیم منصفانه منابع، ثروت و دسترسی به قدرت است دفاع کنند... تقسیم روشنایی برق اگر به صورت مساویانه ناممکن است حداقل به صورت منصفانه باید امکان پذیر باشد."
احمد بهزاد، نماینده هرات، رحمت‌الله نبیل، رئیس پیشین امنیت ملی و سرور دانش، معاون دوم رئیس جمهوری، از جمله سیاستمداران دیگری هستند که مواضع شان را در فیس بوک بیان کرده اند که با واکنش های کاربران دیگر مواجه شده است.