'توران خانم' در آپارات

این هفته در آپارات فیلم 'توران خانم' ساخته مشترک رخشان بنی‌اعتماد و مجتبا میرتهماسب به نمایش در‌می‌آید.

درباره فیلم

توران میرهادی یکی از خوش‌نام‌های تاریخ معاصر ایران و از پیش‌گامان تعلیم‌و‌تربیت به شمار می‌آید. او با انرژی مثبت و بی‌پایان تا آخرین روزهای عمر ۸۹ ساله‌اش، زندگی‌اش را وقف کودکان و نوجوانان ایران‌زمین کرد. خانم میرهادی بنیان‌گذار 'مدرسه فرهاد '، 'شورای کتاب کودک ' و 'فرهنگنامه کودکان و نوجوانان ' hست و در راه‌اندازی نزدیک به ۲۰ نهاد کودک نقش مستقیم داشته است. خانم میرهادی درسال‌های اخیر همه تمرکزش را بر انتشار 'فرهنگ‌نامه کودکان و نوجوانان ' گذاشته بود. این کتاب نخستین کتاب مرجع به زبان فارسی برای کودکان و نوجوانان است. رخشان بنی‌اعتماد و مجتبا میرتهماسب ، فیلم‌سازان شناخته شده ایران، در فیلم 'توران خانم' چهار سال پایانی زندگی و تلاش‌های توران میرهادی را به تصویر کشیدند. خانم بنی اعتماد و مجتبا میرتهماسب، این فیلم را در چارچوب مجموعه کارستان تولید کردند. مجموعه‌ای که با نگاهی مثبت به معرفی چهره‌های اثرگذار و کارآفرین در ایران پرداخته است. ایده و فکر این مجموعه هم کار مشترک هر دو بوده است.

ویژگی فیلم

'توران خانم' ساخته مشترک رخشان بنی‌اعتماد و مجتبا میرتهماسب ستایشی است از کارکردن در شرایط دشوار با تمرکز بر معرفی بخشی از زندگی یک شخصیت منحصر‌به‌فرد و نهادساز. در فیلم، تلاش‌ها و نگرانی‌های توران‌میرهادی در چهار سالِ آخرِ زندگیِ‌اش به تصویر کشیده شده و به روشنی پیدا بود که او نگران تداوم فعالیت‌های مجموعه شورا کتاب کودکان در جهت رشد کودکانِ و نوجوانان ایران بود.

معرفی شخصیت فیلم

توران میرهادی (خُمارلو)

تولد: ۲۶ خردادماه ۱۳۰۶

مرگ : ۱۸ آبان‌ماه ۱۳۹۵

توران میرهادی، استاد برجسته ادبیات کودکان ایران از پدری ایرانی و مادری آلمانی در تهران زاده شد. در سال ۱۳۲۴، هنگامی که مبارزه با بی‌سوادی در ایران تازه آغاز شده بود و آموزگاران برجسته‌ ایرانی جوانان را به کار سوادآموزی فرا می‌خواندند، توران میرهادی از آن‌ها روش سوادآموزی را فرا گرفت و با مقوله آموزش و پرورش آشنا شد. در سال ۱۳۲۵ به فرانسه رفت و در رشته روانشناسی تربیتی در «سوربن» و هم‌زمان در رشته‌ آموزش پیش از دبستان و ابتدایی در کالج «سوینه» پاریس درس خواند. بزرگ‌ترین دستاورد این آموزش‌ها، دستیابی به نگرشی نو به آموزش و پرورش کودکان بود. پس از بازگشت به ایران، به نام و یادِ برادر از‌دست‌رفته‌اش، کودکستان، دبستان و راهنمایی غیردولتی 'فرهاد ' (۱۳۳۴-۱۳۵۹) را بنیاد نهاد. این مدرسه یکی از مدرسه‌های پیش‌گام در ایران بود و شخصیت‌های شاخص بسیاری را پرورش داد. در زمانی که سنت‌شکنی بسیار دشوار بود، میرهادی سیستم آموزشی رقابتی را شکست و در مدرسه فرهاد نظام آموزشی مشارکتی را ایجاد کرد و اصل آموزش را بر رشد هر کودک بر مبنای توانایی و استعداد خود او و به دور از رقابت با دیگر دانش‌آموزان بنا نهاد. در این مدرسه کتابخانه بسیار مهم انگاشته می‌شد و کتاب غیردرسی، رابط معلم و دانش‌آموز محسوب می‌شد. در واقع او سعی داشت تا تفکر علمی را در نسل کودک و نوجوان و در جامعه تثبیت کند.

میرهادی در سال ۱۳۴۱ و با هدف کمک به اعتلای کیفی ‌و‌ کمی منابع ادبی و اطلاعاتی کودکان و نوجوانان، ارائه خدمات کتابخانه‎ای و حمایت از پدیدآورندگان و ناشران جهت خلق آثار با ارزش ادبی و اطلاعاتی، 'شورای کتاب کودک ' را با تعدادی از هم‌فکران خود تأسیس کرد. 'شورای کتاب کودک ' سازمانی فرهنگی_پژوهشی، غیردولتی و غیرانتفاعی است و اعضای آن اغلب زن و نیروهای داوطلب هستند. این شورا در حال حاضر حدود ۱۰۰۰ عضو (رسمی و وابسته) دارد و هزینه‌های خود را از راه حق عضویت، حمایت‌های مردمی، اجرای پروژه‌های فرهنگی و حق‎التألیف فرهنگنامه به‌دست می‌آورد.

توران میرهادی همچنین در سال ۱۳۵۸، طرح 'فرهنگنامه کودکان و نوجوانان '، اولین کتاب مرجع ایرانی برای کودکان و نوجوانان را بنیان‌گذاری کرد. فرهنگنامه کودکان و نوجوانان، نخستین دایره‌المعارف عمومی مصور ایرانی است که تاکنون با دیدگاهی علمی_پژوهشی و با تکیه بر فرهنگ ایران و جهان، متناسب با دانش پایه و زبان و بیان گروه سنی ۱۰ تا ۱۶ سال تهیه می‌شود. در تألیف فرهنگ‌نامه بیش از ۲۵۰ استاد و متخصص رشته‌های مختلف به صورت داوطلبانه همکاری می‌کنند و تاکنون ۱۷ جلد از آن منتشر شده است.

توران میرهادی تا پایان عمر ۸۹ ساله‌ی خود با شعار صلح را باید از کودکی آموخت زیست؛ تعداد زیادی کتاب و مقاله در حوزه‌ی تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان نوشت؛ در راه‌اندازی نزدیک به ۲۰ نهاد کودکی نقش مستقیم داشت و از شکل‌گیری ده‌ها نهاد کودکی دیگر حمایت کرد؛ تا جایی که از او به‌عنوان معمار نهاد کودکی در ایران یاد می‌شود.

درباره کارگردانان فیلم

رخشان بنی‌اعتماد

رخشان بنی‌اعتماد دانش‌آموخته‌ رشته کارگردانی سینما از دانشگاه هنرهای دراماتیک در سال ۱۳۵۹ است که با فیلم «خارج از محدوده» به سینمای ایران معرفی شد؛ ساخت فیلم «نرگس» در سال ۱۳۷۰ با موضوع جسورانه‌اش نام بنی‌اعتماد را بیش‌ازپیش به‌عنوان فیلم‌سازی با دغدغه‌های اجتماعی در سینمای ایران ثبت کرد و نه‌تنها جایزه بهترین کارگردانی از جشنواره فجر را برای او به ارمغان داشت که آغازی محکم برای فیلم‌های بعدی بنی‌اعتماد شد. «زرد قناری»، «پول خارجی»، «روسری آبی»، «بانوی اردیبهشت»، «زیرپوست شهر»، «گیلانه»، «خون‌بازی» و «قصه‌ها» از جمله دیگر آثار بنی‌اعتماد است که تاکنون جوایزی چون جایزه اول جشنواره فیلم‌های کمدی ایتالیا، جایزه منتقدین بین‌المللی سالونیکا، جایزه بهترین کارگردان زن آسیا از جشنواره دهلی، جایزه ویژه هیأت‌داوران جشنواره مسکو، جایزه اول نت‌پک در جشنواره کارلووی، جایزه ویژه هیأت داوران جشنواره لاس پالماس اسپانیا، جایزه بهترین کارگردانی از آکادمی آسیاپاسیفیک، دکترای افتخاری دانشگاه لندن، جایزه بهترین فیلمنامه از جشنواره ونیز و... را برای آن‌ها دریافت کرده است. اما این همه کارنامه فیلم‌سازی بنی‌اعتماد نیست؛ او در کنار برگزاری کارگاه‌های آموزشی متعدد، در سینمای مستند نیز آثار قابل‌اعتنایی مانند «این فیلم‌ها رو به کی نشون می‌دین؟»، «کهریزک،‌ چهار نگاه»، «حیاط‌خلوت خانه خورشید»، «ما نیمی از جمعیت ایرانیم»، «روزگار ما»، «همه درختان من» و «آی آدم‌ها» را کارگردانی و تهیه کرده است.

مجتبا میرتهماسب

مجتبا میرتهماسب یکی از شناخته‌شده‌ترین فیلم‌سازانِ سینمای مستند ایران است. او کار فیلم‌سازی را از سال ۱۳۶۹ و هم‌زمان با ورود به دانشگاه آغاز کرد و با این‌که دانش‌آموخته­‌ رشته صنایع‌دستی از دانشگاه هنر است؛ پژوهش، نویسندگی، کارگردانی و تهیه­‌کنندگی بیش از ۴۰ فیلم مستند را در کارنامه خود دارد که از میان آن‌ها می‌توان به «توران‌خانم»، «شش قرن و شش سال»، «این فیلم نیست»، «بانوی گل سرخ»، «ساز مخالف»، «صدای دوم»، «رودخانه هنوز ماهی دارد» و «نشان» اشاره کرد. «این فیلم نیست» که حاصل کارگردانی و تهیه‌کنندگی مشترک مجتبا میرتهماسب با جعفر پناهی است، برای اولین بار در بخش اصلی شصت و چهارمین دوره جشنواره بین­‌المللی کَن به نمایش درآمد و یکی از پانزده نامزدِ فهرست اولیه­‌ی "اسکار فیلم مستند" در سال ۱۳۹۱ بوده است. میرتهماسب تاکنون جوایز بسیاری را برای آثارش از جمله سیمرغ بلورین و جایزه ویژه هیأت‌داوران جشنواره بین‌المللی فیلم فجر، جایزه ویژه هیأت‌داوران جشنواره سینماحقیقت، جایزه بهترین فیلم مستند از جشن خانه سینما، جایزه نت‌پک، جایزه یونسکو برای بهترین فیلم مستند، جایزه بهترین فیلم تجربی از جامعه ملی منتقدان آمریکا و... دریافت کرده است. میرتهماسب شش سال عضو هیأت‌مدیره و دو سال رئیس هیأت‌مدیره «انجمن مستندسازان سینمای ایران» بوده و یکی از اعضای هیأت‌موسس «انجمن صنفی کارگردانان سینمای مستند استان تهران» است. او در سال‌های گذشته در کنار پژوهش و کارگردانی فیلم­‌های خود، طراحی و تهیه‌کنندگی پروژه‌های متعدد دیگری را نیز بر عهده داشته که شاخص‌ترین آن‌ها «مجموعه فیلم‌های مستند کارستان» است.

یادداشت‌های کارگردان‌های فیلم

یادداشت رخشان بنی‌اعتماد

توران‌خانم! جایتان سبز

از سال ۱۳۹۱ این شانس را پیدا کردم که به بهانه ساخت فیلم مستند «توران‌خانم» به اتفاق مجتبا میرتهماسب، در سال‌های پایانی عمر پر بار «توران میرهادی» از نزدیک با ایشان آشنا شوم.

تفکُر و آموزه‌های خانم میرهادی در تعلیم و تربیت نوین و ادبیات کودکان برای دغدغه‌مندان و متخصصان حوزه کودک آشنا و الهام‌بخش است، اما در طول پنج سال ساخت فیلم «توران خانم» هر زمان که حضور بی‌بدیل‌شان در قاب دوربین قرار می‌گرفت، حسرتی عمیق بر دلم می‌نشست که اگر از کودکی شانس شاگردی ایشان را داشتم، بی‌شک انسان بهتری بودم و مادری شایسته‌تر.

شخصیت خانم میرهادی خود الگوی انسان آزاده و وارسته بود، نمادی که برای هر پدر و مادری آرزوی تربیت فرزندانی این چنین است.

هر چند دیر، ولی از ایشان بسیار آموختم و ترجیع‌بند همیشگی‌شان که شکر نعمت‌های هرچند کوچک بود را به کار می‌گیرم که خدا را شکر این فرصت را یافتیم تا ذره‌ای از دریای وجود و شخصیت ایشان را در فیلم «توران‌خانم» ثبت و ماندگار کنیم.

رخشان بنی‌اعتماد

یادداشت مجتبا میرتهماسب

همچنان این جمله‌ی درخشان همایون صنعتی‌زاده در فیلم "بانوی گل سرخ" چراغ راه من است: «مشکلات ما، سرمایه‌ی ماست.»

و من که سرمایه‌دارترین مستندساز جهانم! باز با نداشته‌هایمان شروع کردیم:

- سرمایه‌ی تولیدی که نبود و نبودنش مانع چهار سال همراهی با توران‌خانم نشد.

- تلویزیونی که همچنان چشم‌اش را نه بر فیلم‌های ما که بر مردم این کشور بسته است و معبرهایش برای پخش دیگر فیلم‌های کارستان هم گشوده نشد.

- راه‌های اکران همچنان در گروه سینماهای هنروتجربه خلاصه شده که آن هم دیگر رمق ندارد.

- و ...

اما، داشته‌هایمان فقط "توران‌خانم" بود و همین کافی بود...

توران میرهادی یک جهان دارایی است، اگر بشناسیدش.

دارایی‌مان تقدیم شمایی که که با دیدن "توران‌خانم" سهمی در عشق به کودکان این سرزمین خواهید داشت.

مجتبا میرتهماسب

درباره کارشناسان برنامه

اعظم بهرامی پژوهش‌گر و فعال محیط زیست مقیم ایتالیا، متولد ایران و دانش‌آموخته مدیریت و فیزیک محیط‌‌زیست و انرژی‌های نو در ایران و ایتالیاست. او نویسنده مقالاتی درباره زنان و محیط‌زیست در رسانه‌ها و وب‌سایت‌های فارسی و ایتالیایی است. او علاوه بر زمینه تخصصی خود دستی در نویسندگی و فیلم‌سازی هم داشته و یکی از داستان‌های کوتاه او برنده جایزه داستان‌نویسی صادق هدایت در سال ۱۳۸۱ شده است، همین‌طور فیلم او 'طلوع 'در همین سال منتخب جشنواره سینما‌حقیقت در بخش دانشجویی بوده است. خانم بهرامی در سال ۱۳۹۰ برای ادامه تحصیل به ایتالیا سفر کرده، به مدت سه سال سابقه همکاری با گزارش‌گران سازمان ملل در حوزه محیط‌زیست داشته است. مشارکت در پروژه مدل‌سازی تاثیرمتغیرهای آب‌و‌هوا بر محصولات کشاورزی در شمال ایتالیا و مشارکت در پروژه 'استوریا اینروته ' (داستان منقطع) درباره مهاجرت و قوانین مربوط به مهاجرت در اروپا و تالیف سه کتاب به زبان فارسی( دو مجموعه شعر و یک مجموعه داستان) از جمله فعالیت‌های دیگر او در این سال‌ها است.

روزبه کمالی، نویسنده، مترجم و منتقد فیلم، دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد ادبیات فارسی از دانشگاه تهران است. او از دهه هفتاد کار خود را شروع کرده و حوزه مطالعه و علاقه‌مندی‌اش فلسفه، سیاست، اخلاق، تاریخ فلسفه دین، اخلاق ، ادبیات، هنر و سینما است. او سابقه همکاری با نشریات و رسانه‌های داخل و خارج از ایران را دارا است و در سال‌های فعالیت‌اش جوایزی را نیز کسب کرده است. او همچنین برای مدتی به عنوان ویراستار و فرهنگ‌نامه‌نویس در شورای کتاب کودک مشغول به کار بوده است. در سابقه حرفه‌ای او عضویت در انجمن نویسندگان کتاب کودک، انجمن منتقدان ایران و خانه سینما به چشم می‌خورد. از ترجمه‌های او می‌توان به ترجمه فیلم‌نامه 'آشوب ' اثر آکیراکوروساوا و فیلم‌نامه 'فارگو ' اثر برادران کوئن اشاره کرد.

فرید اسماعیل‌پور فیلم‌ساز، پژوهش‌گر و دانشجوی مقطع دکترای سینما در دانشگاه سوربن فرانسه است. فعالیت سینمایی خود را در نوجوانی با تحصیل در دوره‌های آموزش فیلم‌سازی انجمن سینمای جوانان ایران و ساخت فیلم‌های کوتاه تجربی آغاز کرد. پس از آن او کوشید تا با ساخت سه فیلم مستند درباره موسیقی فولکلور خراسان و یک فیلم درباره شیخ احمد جامی، صوفی و شاعر قرن ششم (مجموعه فرهنگ فولکلوریک خراسان)، سهم خود را در حفظ و انتقال این فرهنگ ایفا کند. وی تا کنون هشت فیلم مستند و چهار فیلم کوتاه داستانی و تجربی در کارنامه خود دارد. بعضی از فیلمهای او عبارتند از: 'نوایی '، 'ژنده پیل '، 'نیمکت سنگی '، 'آوریل بی رحم ترین ماههاست' و 'نامه ایرانی '. اسماعیل‌پور در کنار فیلم‌سازی به عنوان نویسنده و مترجم با نشریه‌های سینمایی همکاری می‌کند و کتاب 'پیدایش سینمای مولف ایران، ابراهیم گلستان ' از او، در سال‌های اخیر به زبان فرانسه در پاریس منتشر شده است.

گفتگوی آپارات - 'توران خانم'

گفتگوی آپارات با اعظم بهرامی نویسنده و پژوهش‌گر محیط‌زیست، روزبه کمالی منتقد فیلم و فرید اسماعیل‌پور پژوهش‌گر سینما و مستند‌ساز درباره فیلم 'توران خانم' ساخته مشترک رخشان بنی‌اعتماد و مجتبا میرتهماسب و توران میرهادی (خُمارلو)، بنیان‌گذار 'مدرسه فرهاد'، 'شورای کتاب کودک' و 'فرهنگ‌نامه کودکان و نوجوانان' را اینجا ببینید.

زمان پخش برنامه آپارات به وقت ایران :

جمعه ساعت ۲۱:۰۰ ایران

شنبه ساعت ۱۱:۰۰ ایران

یکشنبه ساعت ۲۴:۰۰ ایران

سه‌شنبه ساعت ۱۵:۰۰ ایران

چهارشنبه ساعت ۲۴:۰۰ ایران

جمعه بعد ساعت۲:۳۰بامداد

آرشیو برنامه های آپارات

برای دسترسی به صفحات برنامه‌های گذشته آپارات روی اینجاکلیک کنید.

آرشیو صفحه‌های آپارات

مشاهده برنامه از طریق وب‌سایت بی‌بی‌سی فارسی

این فیلم در ساعات اعلام شده در جدول فوق از طریق کلیک بر روی اینجا، لینک پخش زنده تلویزیون وب‌سایت بی‌بی‌سی فارسی

و یا اینجا، لینک پخش زنده تلویزیون بی‌بی‌سی فارسی در کانال بی‌بی‌سی فارسی در یو‌تیوب نیز قابل مشاهده است.

آدرس پست الکترونیک برنامه آپارات: aparat@bbc.co.uk

آدرس فیس بوک برنامه آپارات: https://www.facebook.com/bbcpersiantv

می توانید از طریق پنجره زیر هم با ما تماس بگیرید: