مناقشه بر سر احداث آرامگاه 'شهید گمنام' در حریم یک ارگ تاریخی

یک مقام وابسته به ستاد کل نیروهای مسلح ایران در حالی از احداث آرامگاه "شهید گمنام" در حریم یک ارگ ساسانی در استان کرمان خبر داده که سازمان میراث فرهنگی با احداث چنین آرامگاهی موافقت نکرده است.

سرهنگ مهدی ابوالحسنی، مدیرکل بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس استان کرمان به خبرگزاری فارس گفته است: "با حمایت همه مسئولان و با توجه به درخواست مردم، حرم مطهر شهید گمنام در شهرستان انار به‌زودی احداث می‌شود."

بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس که در سال ۱۳۶۹ تشکیل شده، از نهادهای وابسته به ستاد کل نیروهای مسلح ایران است.

شهرستان انار در شمال استان کرمان قرار دارد. خبرگزاری فارس گزارش داده است این آرامگاه دارای "ضریح و رواق" خواهد بود.

آقای ابوالحسنی همچنین به مخالفان احداث آرامگاه "شهید گمنام" در حریم ارگ تاریخی انار هشدار داده و آن‌ها را به "مخالفت با فرهنگ شهادت" و "شهیدستیزی" متهم کرده است.

مقامات ایران، بقایای اجساد کسانی را که در جنگ هشت ساله ایران و عراق کشته شده‌اند و در نتیجه تفحص پیدا می شوند و هویت‌شان مشخص نیست، "شهید گمنام" می‌نامند.

"شهید ستیزی" یا حفظ میراث فرهنگی

در سال‌های گذشته نیز دفن شهدای گمنام در پارک‌ها و دانشگاه‌ها مخالفت‌هایی را به دنبال داشت اما بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس با "شهیدستیز" نامیدن مخالفان در تصمیم خود برای دفن شهدای گمنام در این اماکن تجدیدنظر نکرده است.

خبرگزاری فارس در واکنش به ابراز نگرانی فعالان میراث فرهنگی از احداث آرامگاه در حریم ارگ انار نوشت: "سایت‌های خبری بیگانه و کسانی که از ترویج فرهنگ ایثار و شهادت بیم دارند و با دفن شهدا در سطح شهر و دانشگاه مخالف هستند، این بار میراث فرهنگی را بهانه کرده و قصد دارند با نفوذ در میان بعضی مسئولان شهر انار از ساخت حرم مطهر شهید گمنام در حریم ارگ این شهر ممانعت کنند."

فعالان میراث فرهنگی می‌گویند احداث آرامگاه ۱۵ متری در ۱۰۰ متری این ارگ ساسانی که در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده، حریم حفاظتی و بصری آن را به خطر می‌اندازد.

پس از بالاگرفتن اختلافات بر سر احداث آرامگاه در حریم این ارگ و مخالفت اکثریت اعضای شورای شهر انار با احداث چنین سازه‌ای، مدیرکل بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس استان کرمان ۱۸ دی ۱۳۹۰ با حضور در نشست شورای شهر، نه تنها مجوز کتبی احداث آرامگاه را دریافت کرده بلکه زمین این آرامگاه که پیشتر اعلام شده بود ۴۰۰ متر مربع خواهد بود به ۱۵۰۰ متر مربع افزایش یافت.

به گزارش سایت شهرداری انار، بالاترین مقام سازمان میراث فرهنگی که در جلسه تصمیم‌گیری شورای شهر برای احداث این آرامگاه حضور داشته، رئیس حراست سازمان میراث فرهنگی کرمان بوده که به نهادهای امنیتی و نظامی نزدیک است.

پس از این نشست، سرهنگ مهدی ابوالحسنی خبر داد این آرامگاه به‌زودی احداث می‌شود اما با این حال سازمان میراث فرهنگی، به درخواست صدور مجوز برای احداث این آرامگاه تاکنون پاسخی نداده است.

در همین حال مخالفان حکومت ایران نیز با انتقاد از تصمیم بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس برای احداث آرامگاه در حریم ارگ ساسانی انار می‌گویند آثار تاریخی ایران "به بهانه حفظ ارزش‌ها" مورد تهدید قرار می‌گیرند. آن‌ها همچنین سپاه پاسداران ایران را متهم کرده‌اند که با حمایت دولت "فرهنگ ستیز" ایران قصد دارد در حریم ارگ ساسانی انار، آرامگاه بسازد.

به گفته باستان‌شناسان، ارگ انار در دوران ساسانیان شکل گرفته و در دوره‌های مختلف ساختمان‌های جدید به آن اضافه شده است. علیرضا جعفری زند، باستان‌شناس و استاد دانشگاه چهارم دی ۱۳۹۰ درباره پیشینه ارگ انار به روزنامه شرق گفت: "این بنا در دوره ساسانی شکل گرفته و در دوره اسلامی تکمیل شده است، یعنی مجموعه‌ای از دوران‌های مختلف را در خودش دارد، دقیقا مثل همان حالتی که ارگ بم داشت."

آقای جعفری زند همچنین از اینکه ارگ انار تاکنون مورد مطالعات باستان‌شناسی و کاوش قرار نگرفته، انتقاد کرده است.

شهر انار بر اساس نقشه‌های قدیمی که از ایران وجود دارد، دست‌کم تا سال ۱۷۷۱ میلادی، "ابان" نام داشته است. این شهر در دوران باستان بخشی از "ولایت اصطخر" فارس بوده اما از حدود ۱۵۰۰ سال پیش در قلمروی کرمان قرار گرفت.

بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس در حالی اصرار دارد که در حریم ارگ انار، آرامگاه شهید گمنام بسازد که یک فرمانده سپاه پاسداران نیز در نخستین سال‌های پس از انقلاب سال ۱۳۵۷ ایران، با ورود به این ارگ، بخش زیادی از ساختمان‌های داخلی آن را به این دلیل که "محل فساد" بوده‌اند، تخریب کرده است.