سی ونهمین جشنواره‌ جهانی فیلم مونترال، رنگارنگی فرهنگ‌ها

سی و نهمین جشنواره جهانی فیلم مونترال در ۲۷ اوت امسال کار خود را با نمایش ۴۶۹ فیلم از هشتاد و شش کشور جهان آغاز کرد و عصر هفتم سپتامبر با معرفی برندگان بخش‌های مختلف به کار خود خاتمه داد.

این جشنواره که قدیمی‌ترین جشنواره فیلم در آمریکای شمالی است و جوایز آن اعتبار جهانی دارند امسال با حضور دنی کودر، شهردار مونترال در سینما امپریال این شهر افتتاح شد.

جشنواره امسال هدف خود را تشویق فرهنگ‌های مختلف و بالا بردن درک و شناخت مردم از یکدیگر، حمایت از سینما در تمام قاره‌ها، تشویق و کشف استعدادهای جدید و برقراری ارتباط بین سینماگران جهان اعلام کرده بود.

هدفی که به نظر می‌رسید بر آن اساس فیلم "محمد رسول الله" ساخته مجید مجیدی به عنوان فیلم افتتاحیه جشنواره انتخاب شده؛ فیلمی که سرژ لوزیک، مدیر جشنواره اعلام کرده ‌بود مفتخر است تا میزبان اولین نمایش جهانی آن باشد.

سرژ لوزیک در شب اختتامیه اعلام کرد چهلمین جشنواره جهانی فیلم مونترال سال آینده از ۲۶ اوت تا ۶ سپتامبر برگزار خواهد شد و دنی لافریر، رئیس هیأت داوران بخش مسابقه بین‌المللی به خبرنگاران گفت که مردم باعث باقی ماندن جشنواره شده‌اند. سخنی که اشاره به این دارد که جشنواره با تمام مشکلات مالی که داشته همچنان به کار خود ادامه خواهد داد.

امسال جایزه بزرگ آمریکای شمالی به فیلم "دیوانه عشق" ساخته فیلیپ رامو کارگردان فرانسوی تعلق گرفت، فیلمی که از زبان سر بریده کشیشی فرانسوی روایت می‌شود که زندگی و زنان را دوست دارد و حالا به جرم دو قتل، محکوم به اعدام با گیوتین شده است. جایزه بزرگ و ویژه آمریکای شمالی هم به دیوید پاتنام، تهیه‌کننده بریتانیایی به دلیل سال‌ها کار و حضور استثنائی‌اش در عرصه سینما تعلق گرفت.

داوران

هیئت داوران این جشنواره از سینماگران و هنرمندان مختلفی از کشورهای جهان تشکیل شده بود که در بخش‌های مختلف به داوری آثار شرکت‌کننده در جشنواره پرداختند. علاوه بر جایزه بزرگ جشنواره و جایزه ویژه داوران به کارگردان، بازیگر، فیلمنامه‌نویس به دو فیلم کوتاه برگزیده هم جوایزی تعلق گرفت.

در بخش فیلم‌های اول بلند داستانی شرکت‌کننده در جشنواره، به برترین‌ها به ترتیب زنیت طلا، نقره و برنز تعلق گرفت.

رئیس هیأت داوران امسال دنی لافریر، نویسنده کبکی هائیتی‌تبار بود. تیا فالکو، عکاس ایتالیایی، ونتورا پونز کارگردان اسپانیایی، پیتر راینر منتقد فیلم آمریکایی، جرالدو سالسدو، استاد مکزیکی سینما و لوئیس اورکیزا تهیه‌کننده و کارگردان مکزیکی، لافریر را در داوری فیلم‌های جشنواره همراهی کردند.

داوران بخش مسابقه فیلم‌های اول پی‌یرآنری دولو، نویسنده و منتقد سینما و آنتوان زیند، تهیه‌کننده سینما بودند.

سی و نهمین جشنواره جهانی فیلم مونترال، با اعلام برندگان و نمایش فیلم "برابانسون" ساخته ونسان بال، کارگردان بلژیکی به کار خود پایان داد.

سینمای ایران در مونترال

سال‌هاست که ایران حضوری قابل توجه در جشنواره جهانی فیلم مونترال دارد.

مجید مجیدی سه بار در سال‌های ۱۹۹۷، ۱۹۹۹ و ۲۰۰۱ جایزه بهترین فیلم این جشنواره را دریافت کرده است. در بیست و چهارمین جشنواره فیلم مونترال، جهانگیر کوثری برنده جایزه بهترین فیلم اول برای فیلم "دختران خورشید" شده، محمدرضا وطن‌دوست جایزه زنیت نقره‌ای را در بخش بهترین فیلم اول در سال ۲۰۰۹ برای فیلم "وقتی لیموها زرد شدند" دریافت کرده و در سال ۲۰۱۱ فاطمه معتمدآریا از این جشنواره جایزه بهترین بازیگر زن را برای فیلم "اینجا بدون من" از آن خود کرده است.

در سال ۲۰۰۳ سمیرا مخملباف داور این جشنواره بوده و جعفر پناهی هم در سال ۲۰۰۹ ریاست هیئت داوران این جشنواره را بر عهده داشته است.

سال گذشته (۲۰۱۴) بهمن مقصودلو، تهیه‌کننده و فیلمساز ایرانی مقیم آمریکا داور فیلم‌های اول جشنواره بود و فیلم "آواز بی‌سرزمین" ساخته فیلمساز ایرانی، آیت نجفی جایزه مردمی بهترین مستند را دریافت کرد.

امسال هم سینمای ایران اگرچه سهمی از جوایز نداشت اما در چند بخش از جشنواره حضور داشت.

فیلم "تابو"، ساخته خسرو معصومی تنها نماینده سینمای ایران در بخش مسابقه سینمای جهان بود. در این فیلم معصومی داستان پیرمرد ملاکی را به تصویر می‌کشد که در پی چهارمین تجدید فراش به سراغ دختر جوانی رفته که تمایلی به این وصلت ندارد و درعین حال دل‌باخته معلمی جوان است. زن جوان از ازدواج اجباری فرار می‌کند تا روی آب و در کشتی از یادرفته‌ای به انتظار سرنوشت بنشیند.

فیلم "نزدیک‌تر" به کارگردانی مصطفی احمدی نیز در بخش فیلم‌های اول جشنواره حضور داشت. فیلم داستان دور هم جمع شدن خانواده‌ای است که از گذشته خاطرات چندان خوبی ندارد با این همه بهانه چندانی هم برای مهربان بودن با همدیگر نیست.

در بخش نگاهی به سینمای جهان فیلم‌های "مرگ ماهی" ساخته روح‌الله حجازی، "اعترافات ذهن خطرناک من" از هومن سیدی، "فصل فراموشی فریبا" ساخته عباس رافعی، "حکایت عاشقی" ساخته احمد رمضان‌زاده و "دوران عاشقی" به کارگردانی علیرضا رئیسیان به نمایش درآمدند و فیلم کوتاه "روز قضاوت" ساخته کریم امینی در بخش مسابقه بین‌المللی فیلم‌های کوتاه حضور داشت.

فیلم "ایران" ساخته مصطفی کشوری، فیلمساز ایرانی-کانادایی هم در بخش نگاهی به سینمای جهان جشنواره (فیلم‌های کوتاه) حضور داشت که به داستان دختر جوانی می‌پرداخت که قصد دارد تحصیل خود را در کانادا ادامه بدهد اما با تحریم‌ها علیه ایران رؤیای او بر باد می‌رود.

فیلم محمد رسول الله" در بخش خارج از مسابقه حضور داشت.

مجید مجیدی که پیش‌تر با فیلم‌های "بچه‌های آسمان"، "رنگ خدا" و “باران” جایزه بهترین فیلم این جشنواره را کسب کرده بود، این بار هم‌زمان با نمایش فیلم "محمد، رسول خدا" در ایران برای شروع نمایش جهانی فیلم خود (که سال‌های نخستین زندگی پیامبر اسلام می‌پردازد) با همکاران خود به مونترال آمده بود.

چند ساعتی قبل از نمایش فیلم و افتتاح جشنواره حدود پنجاه نفر از ایرانیان مقیم کانادا روبه‌روی سینما امپریال مونترال، محل نمایش فیلم تظاهرات کردند و خواستار توقف نمایش این فیلم شدند.

البته پلیس مونترال اعلام کرده بود در جریان وضعیت و آماده هرگونه همکاری با برگزارکنندگان جشنواره است. با این همه نمایش فیلم بدون هیچ حادثه‌ای پایان یافت.

در اولین نمایش فیلم محمد رسول الله در سینما امپریال جمعیت زیادی نبود که البته با توجه به این‌که تماشاگران عادی اجازه ورود به مراسم افتتاحیه را ندارند طبیعی بود اما در نوبت‌های عمومی نمایش از این فیلم استقبال خوبی شد و جشنواره‌ چند نوبت نمایش اضافی در نظر گرفت.

منتقدان سینما در مطبوعات مونترال ضمن اشاره به نمایش این فیلم در مونترال و تکنیک‌های سینمایی به‌کارفته در آن، به بودجه حدود ۵۰ میلیون دلاری فیلم اشاره کرده‌ بودند.

سوفی دوروشه، یکی از روزنامه‌نگاران ژورنال مونترال هم با اشاره به ممنوعیت فعالیت برخی فیلم‌سازان برجسته در ایران پرسیده بود چرا جشنواره جهانی فیلم مونترال باید با فیلمی افتتاح شود که حمایت دولت ایران را پشت سر خود دارد.

نکته دیگری هم که در برخی از نشریات سینمایی به آن اشاره شده بود منطبق بودن روایت فیلم با باورهای شیعی بود.

جوایز سی و نهمین جشنواره جهانی فیلم مونترال

فیلم‌های بلند بخش مسابقه

جایزه بزرگ آمریکای شمالی: "دیوانه عشق"، به کارگردانی فیلیپ رامو از فرانسه

جایزه ویژه هیأت داوران: "بازدیدکننده"، به کارگردانی محمت اریلماز از ترکیه

جایزه بهترین کارگردانی: به فیلم‌های "دو شب پیش از صبح"، ساخته میکو کوپارینان محصول مشترک فنلاند و لیتوانی و "پرونده پتروف" ساخته گئورگی بالابانوف محصول مشترک بلغارستان و آلمان

جایزه بهترین بازیگر زن: مالن بوسکا، برای فیلم "پادشاه دختر" محصول مشترک آلمان، کانادا، سوئیس و فنلاند

جایزه بهترین بازیگر مرد: ولفرام برژه، برای فیلم "جک‌سوار"، از سوئیس

جایزه بهترین فیلم‌نامه: لتنی پرزسیلنی، برای فیلم "انقلاب تابستانی"، محصول مشترک لهستان و آلمان

جایزه بهترین مشارکت هنری: برای فیلم "هفت روز"، به کارگردانی کینگ جیان از چین

جایزه بهترین نوآوری هنری: برای فیلم "یک لحظه در هاوانا" ساخته گیرمو ایوان دونئاس، محصول مشترک آمریکا، مکزیک، کوبا و کلمبیا

فیلم‌های کوتاه بخش مسابقه

جایزه بهترین فیلم کوتاه: "صدا"، ساخته داوید اولوت از کانادا

جایزه داوران فیلم کوتاه: "پیچ امین‌الدوله" (Honeysuckle)، لوسی لامسدن از بریتانیا

زنیت فیلم‌های اول مسابقه

زنیت طلای بهترین فیلم اول: "مراسم تشییع"، به کارگردانی کی وانگ از چین

زنیت نقره بهترین فیلم اول: "به دلدارم"، به کارگردانی علی موریتیبا از برزیل

زنیت برنز بهترین فیلم اول: "خط نازک زرد"، ساخته سلسو گارسیا از مکزیک

جایزه ویژه داوران فیلم‌های اول: "زیر آسمان"، ساخته دالمیرا تیلپ برژن (قرقیزستان) و "رزا چامب"، از جوناتان ریلیز چیانگ (پرو)

جوایز مردمی

جایزه ‌ بهترین فیلم مردمی: "چاکس"، ساخته سابرین هیبلر و ژرار ارتل از اتریش

جایزه تماشاگران به بهترین فیلم بلند:‌ "پادشاه دختر"، ساخته میکا کوریسماکی، محصول مشترک آلمان، کانادا، سوئیس و فنلاند

جایزه گلوبر روخا به بهترین فیلم آمریکای لاتین: "خط نازک زرد"، ساخته سلسو گارسیا از مکزیک

جایزه‌‌ی تماشاگران به بهترین فیلم مستند: "مرضیه، دوست من"، ساخته کیرسی ماتیلا، از فنلاند و "بازی لوکونا" ساخته مشترک پاول جیرود و خوان ما بتانکورت، محصول کشورهای کلمبیا و اسپانیا

جایزه تماشاگران به بهترین فیلم کوتاه کانادایی: "صدا"، ساخته داوید اولوت از کانادا

جایزه منتقدان بین‌المللی بخش مسابقه جهانی: "بازدیدکننده"، به کارگردانی محمت اریلماز از ترکیه

جایزه منتقدان بین‌المللی بخش فیلم‌های اول: "رزا چامب"، ساخته جوناتان ریلیز چیانگ از پرو

جایزه داوران عمومی: "ارکستر نیمه‌شب"، ساخته ژروم کوهن اولیوار از مارکش

جایزه ویژه داوران عمومی: برای فیلم‌های "یک لحظه در هاوانا" ساخته گیرمو ایوان دونئاس، محصول مشترک آمریکا، مکزیک، کوبا و کلمبیا و "در راه برلین"، ساخته سرگئی پوپوف از روسیه