انتخابات در شهر، شهرستان و روستا

ماهیت جمعیتی شهر و روستا، و تفاوت های آنها با یکدیگر، یکی از معیارهایی است که می‌توان بوسیله آن رفتار رای‌دهندگان را در هنگام انتخابات بررسی کرد.

در این نوع ارزیابی، جغرافیا و محل سکونت شهروندان به مثابه عاملی تعیین کننده در رفتار آنها تلقی و بررسی می‌شود و پیش بینی محدود تحولات را ممکن می‌سازد.

معیارهای دیگری هم وجود دارد که به وسیله آنها میتوان رفتار گروه‌های اجتماعی را هنگام انتخابات ارزیابی و پیش بینی کرد. این معیارها از جمله عبارتند از موقعیت طبقاتی رای دهندگان، گرایش سنتی یا مدرن آنها، اعتقادات مذهبی یا سکولار، ماهیت نژادی یا قومی و البته زمینه‌های فکری.

اما در جمعیت شناسی جغرافیایی، رفتار افراد بر حسب محل سکونت، از جمله شهرنشینی و روستا نشینی و یا نزدیکی و دوری به پایتخت و مراکز استان بررسی می شود.

محل سکونت به مثابه معیار رفتار

ده کلان‌شهر در ایران یک سوم جمعیت کشور را در بر می‌گیرند. این کلان‌شهرها، و بخصوص پایتخت، در تعیین جهت تحولات و شکل گیری جو سیاسی نقشی اساسی ایفا می‌کنند.

در این کلان‌شهرها طبقه متوسط و مدرن وسیعتر است و در چند سال گذشته پایگاه مهمی برای اصلاح طلبان محسوب شده‌ است. در عوض، طبقات کم درآمدتر کلان‌شهرها پایگاهی برای جناح راست حکومت، از جمله آقای محمود احمدی نژاد، بوده است.

شهرستان‌ها و شهر هایی که کمتر از یک میلیون جمعیت دارند بزرگترین بلوک را با حدود ۴۰ درصد جمعیت کشور تشکیل می‌دهند.

در این بلوک، فرهنگ سنتی و روابط اجتماعی سنتی قوی‌ترند. اصولگرایان امیدوارند با استفاده از این ویژگی و همچنین سرمایه‌هایی که دولت در استانها خرج کرده بخشی قابل توجه ای از ارای شهرستانی را بدست آورند.

اما برخی ناظران معتقند در دوره قبلی انتخابات ریاست جمهوری، اصلاح طلبان در شهرهای کوچکتر پشتیبانی قابل ذکری داشتند. تعدد سفر آقای احمدی نژاد به شهرستان ها نیز حاکی از اهمیتی سیاسی است که اصولگرایان برای شهرهای کوچکتر قائل هستند.

در حال حاظر روستاییان حدود ۳۰ درصد جمعیت را تشکیل می دهند. روستاییان بطور کلی اقشار کم درآمد‌تر جامعه محسوب می‌شوند و گرایشات سنتی و عشیره‌ای قویتری دارند.

به اعتقاد برخی از تحلیل‌گران سیاسی میزان رای احمدی نژاد در روستاها بیشتر از شهرها بوده است.

در برخی استان ها، از جمله کردستان و سیستان و بلوچستان، گرایشات عشیره ای و قومی‌ای قوی دیده می‌شود. قومگرایی به مثابه یک نیروی سیاسی بخصوص پس از شکل گیری اقلیم کردستان در عراق تقویت شد.

این نوع گرایش‌ در مناطقی که از رشد اقتصادی و اجتماعی کمتری بهرمندند بیشتر به چشم می‌خورد. اما این حکم مطلق نیست چون در برخی از استان ها، از جمله خراسان شمالی مسئله درآمد و سطح زندگی با مسئله قومی گره نخورده است.

آمار زیر ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺳﺮﺷﻤﺎری ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻧﻔﻮس ۱۳۹۰ است ولی رقم واجدین شرایط، بر اساس داده های مرکز آمار، تخمینی است.

جمعیت کل کشور

حدود ۷۵ میلیون (دقیقا ۷۵۱۴۹۶۶۹ نفر)

واجدین شرایط حدود ۶۸ درصد جمعیت یا حدود ۵۰ میلیون نفر

کلان شهرها

کلان شهرهای ایران حدود ۳۲ درصد ارا را در دست دارند و به ترتیب زیرند:

جمع: ۲۴۴۱۸۸۱۶ نفر (۳۲.۴ درصد جمعیت)

بزرگترین استان‌ها

پنج استان بزرگ کشور حدود ۴۲ درصد از جمعیت را تشکیل میدهند. آنها عبارتند از:

جمع کل: ۳۲۱۸۶۵۱۰ نفر

کوچکترین استان‌ها

سه استان کوچک کشور ۲.۴ درصد کشور را تشکیل می دهند.

جمع کل: ۱۸۱۱۳۵۱ نفر

استان های ثروتمندتر: تهران؛ خوزستان؛ قزوین

برخی استان های کم درآمدتر: خراسان شمالی؛ ایلام؛ سیستان و بلوچستان