چرا بسیاری از زنان جوان خود را فمینیست نمی‌نامند؟

جنبش فمینیسمدر سال‌های اخیر در اروپا و آمریکای شمالی توجه‌های بسیاری را به خود جلب کرده است. اما چرا هنوز هم بسیاری از زنان جوان می‌گویند نمی‎توانند با آن ارتباط برقرار کنند.

بر اساس نظرسنجی‎های انجام شده در آمریکا و اروپا، از هر ۵ زن جوان، کمتر از یک نفر خود را فمینیست می‎نامد. آماری غافلگیرکننده آن هم در حالی ‎که این جنبش به عنوان مدافع حقوق زنان در زمینه تساوی جنسیتی اخیرا به شدت در مرکز توجه‌ها قرار گرفته است.

یک روز بعد از شروع به کار دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا در سال ۲۰۱۷ میلیون‎ها نفر در سراسر جهان در تظاهرات زنان شرکت کردند. هدف اصلی از این کار تأکید بر حقوق زنان بود که به عقیده بسیاری در معرض تهدید قرار داشت.

اتهام‌های تعرض جنسی که ۸۰ زن علیه هاروی واینستین، تهیه کننده سینما مطرح کردند از جمله اتفاقات تعیین کننده دیگر به حساب می‎آید، اتهاماتی که از سوی خود واینستین رد شده‎اند.

از سوی دیگر جنبش‎های آنلاین هم قدرت بیشتری پیدا کرده‎اند. آلیسا میلانو، بازیگر آمریکایی از همه زنانی که مورد آزار و اذیت جنسی قرار گرفته‎اند دعوت کرد تا با هشتگ "من هم" (Me Too) از تجربه خود بنویسند و به این ترتیب جنبشی که تارانا بروک در ۲۰۰۶ آغاز کرده بود جان تازه‎ای گرفت.

در همان نیم ساعت اول، نیم میلیون نفر به پست آلیسیا در توییتر پاسخ دادند و این هشتگ در بیش از ۸۰ کشور دنیا مورد استفاده قرار گرفت.

بسیاری از چهره‎های معروف بریتانیایی هم به شکل علنی از فمنیسم حمایت کردند، از جمله اما واتسون که با همکاری سازمان ملل کمپینی برای دفاع از برابری جنسیتی راه انداخت و جمیله جمیل که خود را "مبارز جنبش تصویر مثبت بدنی " خواند.

در این میان جنبش‌هایی مثل #everydaysexism(رفتارهای جنسیتی روزمره ) و موضوعاتی نظیر آنچه چیماماندا انگزی آدیچی، نویسنده نیجریایی در سخنرانی‌ خود با عنوان "همه ما باید فمینیست باشیم"مطرح کرد، میلیون‎ها نفر را به خودشان جلب کرده‎اند.

عدم پذیرش فمینیسم

همه این اتفاقات موجب شد فمینیسم در مرکز توجه‎ها قرار بگیرد. بنابراین شاید باورش سخت باشد که محبوبیت هویت "فمینیست" در میان زنان جوان در دنیای غرب چندان افزایش نیافته است.

آمار و ارقام نشان می‎دهد در بریتانیا تعداد زنانی که خود را فمینیست می‎نامند، افرایش ناچیزی داشته است. بنابر یک نظرسنجی در سال ۲۰۱۸، ۳۴ درصد زنان بریتانیایی به این سوال که آیا فمینیست هستند پاسخ "بله" داده‌اند. این در حالیست که آمار این زنان در سال ۲۰۱۳، ۲۷ درصد بوده.

اوضاع برای سایر کشورهای اروپایی هم به همین شکل است. در نظرسنجی که میان مردان و زنان ۵ کشور اروپایی صورت گرفته، کمتر از نیمی از آن‎ها خود را فمینیست دانسته‎اند. طبق این نظرسنجی در آلمان ۸ درصد و در سوئد ۴۰ درصد شرکت‎کنندگان گفته‎اند فمینیست هستند.

از سوی دیگر دلیل عدم پذیرش واژه فمینیسم از سوی افراد، نه مخالفت آن‎ها با تساوی جنسیتی است و نه اعتقادشان به این که این هدف محقق شده است.

نظرسنجی نشان می‎دهد که از هر ده نفر شرکت‎کننده، ۸ نفر گفته‎اند برخورد با زنان و مردان باید در همه زمینه‌ها یکسان باشد و علاوه بر آن بسیاری هم معتقدند تبعیض جنسیتی همچنان یک مشکل به حساب می‎آید.

این نشان می‎دهد در طول زمان رویکردها نسبت به این مسأله تغییر کرده است.

مطالعه روی ۲۷ هزار نفر در آمریکا نشان داد در سال ۲۰۱۶ از هر سه نفر، دو نفر به تساوی جنسیتی اعتقاد داشته‎اند و این در حالی که طبق آمار در سال ۱۹۷۷ یک چهارم نظرسنجی شوندگان چنین باوری داشتند.

طبق نظرسنجی که سال ۲۰۱۷ در بریتانیا انجام شد، ۸ درصد شرکت کننده‎ها با نقش‎های سنتی زن و مرد - این که مرد باید پول در آورد و زن در خانه بماند- موافق بودند و این رقم در مقایسه با آمار ۴۳ درصدی سال ۱۹۸۴ کاهش چشمگیری داشته است.

اما اگر خیلی‎ها معتقدند تساوی جنسیتی مهم است و هنوز به آن دست نیافته‎ایم، پس چرا به همان نسبت تنها عده معدودی از مردم - از جمله زنان جوان- خود را فمینیست می‎دانند؟

دلیلش می‎تواند این باشد که آن‎ها نمی‎توانند با این واژه ارتباط برقرار کنند.

نظرسنجی‎ها می‎گویند کلمه فمینیست برای زنان طبقه کارگر چندان جذابیت ندارد.

نزدیک به یک سوم افراد متعلق به طبقه اجتماعی بالا شامل طبقه متوسط رو به بالا، طبقه متوسط و طبقه متوسط رو به پائین - یعنی کسانی که مشاغل مدیریتی، اجرایی و حرفه‎ای دارند- در نظرسنجی که سال ۲۰۱۸ انجام شد خود را فمینیست معرفی کردند. این در حالیست که تنها یک پنجم افراد متعلق به طبقات اجتماعی پائین‎تر گفته‌اند فمینیست هستند. این دسته شامل کارگران متخصص و غیرمتخصص ، مستمری‎بگیران و بیکاران می‌شود.

اما احتمال این که افراد با درآمد پائین‎تر از تساوی حقوقی زن و مرد دفاع کنند، درست به اندازه کسانی است که به طبقه اجتماعی بالاتر تعلق دارند. در نظرسنجی که سال ۲۰۱۵ انجام شد، از هر ده نفر شرکت کننده متعلق به هر دو گروه درآمدی، ۸ نفر به تساوی زن و مرد در همه زمینه‎ها رأی دادند.

این می‎تواند به این معنا باشد که افراد متعلق به گروه‎های درآمدی پائین‎تر از اصول و قواعد فمینیسم حمایت می‎کنند اما به خود این کلمه علاقه چندانی ندارند.

از سوی دیگر نژاد هم می‎تواند در شکل‎گیری دیدگاه افراد نسبت به فمینیسم تأثیر بگذارد.

مطالعه‎ای که در آمریکا روی دیدگاه‎های نسل هزاره انجام شد، نشان داد ۱۲ درصد از زنان لاتین تبار، ۲۱ درصد از زنان سیاهپوست ، ۲۳ درصد از زنان با تبار آسیایی و ۲۶ درصد از زنان نژاد سفید خود را فمینیست می‎دانند.

سه چهارم از مجوع زنانی که در نظرسنجی شرکت کردند گفته‎اند جنبش فمینیسم در تلاش برای بهبود زندگی زنان سفید پوست "بسیار" یا "تا حدی" موفق بوده است.

از سوی دیگر تنها ۶۰ درصد اعتقاد داشتند تلاش‎های این جنبش برای زنان نژادهای دیگر خوب نتیجه داده و ۴۶ درصد از کسانی که چنین نظری داشتند زنان سیاهپوست آمریکایی بوده‎اند.

مبارزه با کلیشه‎ها

یکی از موانع دیگر بر سر راه فمینیسم می‎تواند کلیشه‎ها و تصورات غلط مرتبط با این جنبش باشد.

اسکارلت کرتیس، در مقدمه کتاب تازه خود با عنوان "فمینیست‎ها صورتی نمی‎پوشند و دروغ‎های دیگر" به کلیشه‎هایی اشاره می‎کند که با فمینیسم گره خورده‎اند؛ از جمله آرایش نکردن، نزدن موی پا و بیزاری از پسرها. این کتاب مجموعه‎ای است از مقالاتی که چندین زن با پس‎زمینه‎های مختلف، از هنرپیشه هالیوود گرفته تا کنش‌گر نوجوان، در رابطه با تجربه خود از فمینیسم نوشته‌اند.

این کلیشه‎ها اما سال‎هاست که قدمت دارند. در دهه ۱۹۲۰، فمینیست‎ها در بیشتر موارد "پیردختر" لقب می‎گرفتند و حرف و حدیث‎های زیادی در مورد گرایش جنسی‎شان وجود داشت. حالا نزدیک به یک قرن از آن زمان می‎گذرد اما این طرز تفکر همچنان تا حدی پابرجا است.

بعد از مصاحبه با گروه‎های مختلف زنان جوان آلمانی و بریتانیایی برای تحقیق خود، به این نتیجه رسیدم که پیوند میان واژه فمینیسم با نفرت از مردان، همجنس‎گرایی یا نداشتن حس زنانگی از جمله دلایل اصلی برای عدم پذیرش برچسب "فمینیست" است.

اما چطور می‎توان تصویر فمینیسم را تغییر داد؟

یکی از قدم‎ها می‎تواند این باشد که به عنوان یک جامعه انتظارات‌مان از ظاهر و رفتار زنان را به چالش بکشیم.

باید برای فراگیرتر شدن دامنه این جنبش بیشتر تلاش کرد؛ فمینیسم باید تجربیات و دغدعه‎های گروه‎های متنوع زنان را مورد توجه قرار دهد.

از همه این‎ها که بگذریم، فرقی نمی‎کند زنان چه برچسبی را انتخاب کنند، این واقعیت که امروز اکثریت مردم از تساوی جنسیتی حمایت می‎کنند - و معتقدند هنوز به آن دست نیافته‎ایم - بسیار امیدوارکننده است.