نیمه‌نهایی جام حذفی فوتبال ایران؛ استقلال و پرسپولیس، دیداری که از فینال مهم‌تر است

از روزی که داربی در تهران متولد شد بیش از نیم قرن می‌گذرد. اولین بار، تاج و پرسپولیس در گرمای مرداد ۱۳۴۸ مقابل هم ایستادند. کسی تعریفی از نام داربی نداشت و تصویر اولیه، ساخته شدن یک مبارزه متفاوت از دو تیم تازه محبوب در پایتخت ایران بود.

پس از گذشت ۹۲ داربی، امروز (چهارشنبه ۴ شهریور) بار دیگر سرخ‌ و آبی‌های تهران این بار در ورزشگاهی خالی از تماشاگر، در نیمه نهایی جام حذفی مقابل هم قرار خواهند گرفت. تا امروز سهم استقلال ۲۶ پیروزی، سهم پرسپولیس ۲۴ برد و دو تیم ۴۲ بار هم در بازی‌هایی که گاه بسیار کسالت‌بار و ملال‌آور بود و گاهی شورانگیز و فراموش نشدنی، به تساوی رسیده‌اند.

حذفی‌های کم تعداد، اما خاص

جام حذفی، گویی که رقابت محبوب این دو تیم نیست. پرسپولیس و استقلال تاکنون فقط چهار بار در جام حذفی مقابل هم قرار گرفته‌اند. سهم استقلال دو پیروزی و سهم پرسپولیس هم یک برد بود. یک دیدار هم به تساوی رسید.

همان یک بار که بازی به تساوی رسید، یکی از غریب‌ترین داربی‌های تاریخ فوتبال ایران بود.

هفت بهمن ۱۳۷۳ درحالی که پرسپولیس به دلیل رای فدراسیون فوتبال ایران در بازی نیمه تمام دور رفت، سه بر صفر بازنده اعلام شده بود، نه حق میزبانی داشت و نه حق استفاده از ستاره‌هایی مانند مجتبی محرمی، رضا شاهرودی، احمدرضا عابدزاده، بهزاد داداش زاده و فرشاد پیوس.

مجموع محرومیت‌های بازیکنان پرسپولیس با رای کمیته انضباطی به پنج سال می‌رسید.

بازی در ورزشگاه آزادی بندرعباس برگزار شد. فقط با حضور ۴ هزار تماشاگر که تقریبا تمامی آن‌ها هم هواداران استقلال بودند. بازی به تساوی بدون گل رسید، آن هم در روزی که برای پرسپولیس بازیکنانی مانند میر موسوی‌نیا، منوچهر عبدالله‌نژاد و محمدرضا پیرهادی برای نخستین بار بازی کردند. نامی از آن‌ها دیگر در تاریخچه داربی‌ها باقی نماند.

داربی‌های جام حذفی همواره خاص و متفاوت بودند. یکی به درگیری کشید و نیمه تمام ماند. دیگری در سال ۷۸ با گل دقیقه ۸۵ افشین پیروانی با قهرمانی پرسپولیس به پایان رسید. آن گل و آن قهرمانی، یکی از اولین دوگانه‌های تاریخ فوتبال ایران پس از انقلاب محسوب می‌شد.

یکی از خاص‌ترین داربی‌های تاریخ، پیروزی ۳ بر صفر استقلال در آذر سال ۹۸ بود. مجتبی جباری (دو بار) و اسماعیل شریفات از دقیقه ۹۵ تا دقیقه ۱۰۷ دروازه سرخ‌ها را باز کردند تا آخرین و سنگین‌ترین شکست تاریخ پرسپولیس در داربی ثبت شود.

داربی‌های جام حذفی، تا امروز همگی خاص و ویژه بودند.

کم تماشاگرتر از جام ولایت

داربی، تاکنون هرگز بدون تماشاگر برگزار نشده بود. کم تماشاگرترین داربی‌های تاریخ، منهای همان بازی برگزار شده در بندرعباس، در ورزشگاه امجدیه (شیرودی کنونی) ثبت شده است. هرچند که نمی‌توان آمار دقیقی از تعداد تماشاگرانی که به این ورزشگاه می‌رفتند به دست آورد، اما تخمین زده می‌شود که حدود ۲۵ هزار نفر روی سکوهای سیمانی و بدون صندلی امجدیه برای تماشای داربی پایتخت می‌نشستند.

اما کم تماشاگرترین داربی تاریخ در ورزشگاه آزادی در سال ۱۳۹۰ برگزار شد. فدراسیون فوتبال ایران در این سال رقابت‌هایی سه‌جانبه را با نام جام ولایت برگزار کرد. سه تیم استقلال، پرسپولیس و ناسیونال اروگوئه در این بازی‌ها حضور داشتند.

کمتر از ۲۰ هزار نفر برای تماشای داربی ولایت به ورزشگاه آزادی رفتند. مسابقه‌‌ای که دو تیم در آن به تساوی ۲ بر ۲ رسیدند.

این اولین باری است که مبارزه استقلال و پرسپولیس، به دلیل شیوع ویروس کرونا باید در ورزشگاهی خالی از تماشاگر برگزار شود.

اگر بهمن پارسال، اخبار شیوع کرونا در ایران به یکی از مباحث امنیتی تبدیل نمی‌شد، احتمالا داربی برگشت لیگ نوزدهم هم باید بدون حضور تماشاگران برگزار می‌شد.

شاید بتوان تجسم کرد که در فضای پرتنش کنونی بین طرفداران پرسپولیس و استقلال، اگر درهای ورزشگاه آزادی به روی تماشاگران باز می‌شد، جایی برای سوزن انداختن روی سکوها باقی نمی‌ماند.

تیم پیروز در یک بازی تک حذفی به فینال تورنمنت می‌رسد. اما می‌توان گفت پیروزی در این بازی، حتی از بالابردن جام هم برای دو تیم باارزش‌تر است.

پرسپولیس پارسال هم قهرمان لیگ شد و هم قهرمان جام حذفی. استقلال از فصل ۹۲-۱۳۹۱ که قهرمان لیگ برتر و از فصل ۹۷-۱۳۹۶ که قهرمان جام حذفی شد، جامی را به کلکسیون افتخاراتش اضافه نکرده است. در حقیقت دهه ۹۰ یکی از دهه‌های تاریک تاریخ باشگاه استقلال در فوتبال ایران محسوب می‌شود. طبیعی است که استقلال برای قهرمانی مجدد انگیزه‌هایی بیش از پرسپولیس هم داشته باشد.

اهمیت جام حذفی، به میان‌بر بودن آن برای رسیدن تیم‌ها به لیگ قهرمانان فوتبال آسیا هم بود. تیمی که قهرمان جام حذفی شود، همراه با سه تیم اول لیگ برتر، راهی آسیا می‌شود.

اما این بار هم پرسپولیس و هم استقلال با کسب رده‌های اول و دوم لیگ برتر فوتبال ایران، به صورت مستقیم راهی لیگ قهرمانان آسیا شده‌اند. به این ترتیب قهرمانی آن‌ها تاثیری بر حضورشان در این مسابقات نخواهد داشت.

همین باعث می‌شود دو تیم از این مسابقه فقط پیروزی بخواهند، نه اتفاقات مرحله بعد یا کسب سهمیه آسیا.

مورد خاص دیگر این بازی، ناچار بودن دو تیم در کسب پیروزی است. پیش از این و بخصوص در اواخر دهه ۸۰ خورشیدی، داربی‌های تهران سرد و بی‌روح برگزار می‌شد. استرس بازیکنان، سیاست‌‌های محطاتانه مربیان و حتی بی‌میلی مدیران برای ریسک کردن و بازی هجومی باعث شده بود هر دو تیم برای تساوی وارد زمین شوند.

این بار باید یکی از دو تیم پیروز و دیگری حذف شود. پس سیاست کلی احتیاط برای تمام بازی، می‌تواند برای هر یک از دو مربی خطرناک باشد.

برد اولی‌ها

از دوم آذر ۱۳۹۳ که امیر قلعه‌نویی و حمید درخشان، روی نیمکت مربیگری استقلال و پرسپولیس نشستند تا بازی برگشت دو تیم در بهمن سال ۹۸ هرگز یک داربی تمام ایرانی در ورزشگاه آزادی برگزار نشده بود. برانکو ایوانکوویچ، وینفرد شفر و آندره‌آ استراماچونی مربیانی بودند که به داربی‌های پایتخت رنگ فوتبال اروپا را زدند. اما از اسفند پارسال داربی‌های تمام ایرانی با حضور یحیی گل‌محمدی روی نیمکت پرسپولیس و فرهاد مجیدی به عنوان سرمربی استقلال دوباره آغاز شد.

آخرین داربی در سال ۹۳ را حمید درخشان با پرسپولیس برد. داربی گذشته به تساوی ۲ بر ۲ رسید. این بار اما یکی از دو مربی جوان ایرانی باید برنده بازی شود.

آمار یحیی گل‌محمدی در داربی‌ها چندان خوشایند نیست. دو بار مربیگری و دو تساوی. فرهاد مجیدی هم تازه وارد است؛ یک بار مربیگری در داربی و یک تساوی.

این بار قطعا یکی از این دو مربی جوان فوتبال ایران برد داربی را هم به کارنامه‌‌اش اضافه خواهد کرد. یحیی گل‌محمدی با ۴۹ سال و فرهاد مجیدی با ۴۴ سال، نسل جدید مربیان فوتبال ایران هستند.

داربی پایتخت روز چهارشنبه ساعت ۱۹ به وقت تهران در ورزشگاه آزادی برگزار خواهد شد. قضاوت این بازی را پیام حیدری برعهده خواهد داشت.