آیا به‌راستی کرونا به تاجیکستان نرسیده؟

ورزشگاه مرکزی شهر دوشنبه تاجیکستان برای نخستین بار شاهد بازی فوتبالی شد که تماشاگر نداشت. در آغاز مسابقات لیگ برتر این کشور ۳۰ هزار صندلی‌ ورزشگاه خالی بود. شعار "نیست باد کرونا " که روی پارچه بزرگی که صندلی‌های بخش شرقی ورزشگاه را می‌پوشاند، یادآور دلیل برگزاری بازی بدون تماشابین بود.

همه‌گیری ویروس کرونا که جهان را غرق در اضطراب و تهلکه کرده است. اما تاجیکستان در زمره سه کشور جهان است که ورزش‌شان را تعطیل نکرده‌اند؛ فوتبال بلاروس و نیکاراگوئه هم سر تسلیم فرود نیاورده؛ با این تفاوت که تاجیکستان می‌گوید از بلای کرونا بتمام مبراست، از بس - به قول رئیس‌جمهور امامعلی رحمان - مردم کشورش در رعایت مقررات بهداشتی وسواس دارند.

اما این لفاظی‌های رسمی جامعه نگران کشور را آرام نکرده است. مردم می‌پرسند: اگر به‌راستی در تاجیکستان حتی یک مورد ابتلا به ویروس کرونا ثبت نشده و جلو برگزاری مسابقات فوتبال را نگرفته‌اند، پس چرا حضور تماشاگران ممنوع باشد؟

این سرپیچی و تمرد را می‌شد در جشن نوروز شهر خجند، در شمال تاجیکستان هم مشاهده کرد که علی‌رغم هشدار سازمان جهانی بهداشت با حضور شخص رئیس‌جمهور مفصل و باشکوه برگزار شد.

وزارت بهداشت برای توجیه رویکرد کم‌نظیر مقام‌های تاجیکستان به موضوع همه‌گیری کرونا بارها بیانیه صادر و تاکید کرده که با وجود آزمایش‌های فراوان هیچ یک از موارد مشکوک ابتلا به ویروس کرونا تایید نشده است. اما به‌ویژه در جامعه رسانه‌ای تاجیکستان هستند کسانی که با اشاره به مرز مشترک میان این کشور و چین که خاستگاه ویروس جدید کرونا و این همه‌گیری کم‌سابقه است، آمار رسمی را مشکوک می‌دانند.

برای برطرف کردن این شک و شبهه شبکه دولتی تلویزیون تاجیکستان روز یکم آوریل گفتگویی را با «گالینا پِرفیلوا»، نماینده سازمان جهانی بهداشت پخش کرد که می‌گفت در تاجیکستان بیماری کووید-۱۹ رسما وجود ندارد و دست کم۷۰۰ آزمایشی که انجام گرفته، منفی بوده است. خانم پرفیلوا تایید کرد که تاجیکستان و ترکمنستان در میان معدودی از کشورهای جهان هستند که از بلای کووید-۱۹ به دور مانده‌اند.

اما شک و شبهه مردم هنوز فروکش نکرده و به‌ویژه با انتشار خبر مرگ یک ساکن شصت‌ساله شهرستان جبار رسولف، در نزدیکی مرز با ازبکستان، بالا گرفته است.

به گزارش رسانه‌های غیردولتی و شبکه‌های اجتماعی، ۱۱ تن از پزشکان و پرستاران بیمارستانی که این شهروند آنجا درگذشته و دو تن از بستگان او، قرنطینه شده‌اند. بنا به همین گزارش‌ها مقام‌ها به مردم روستای قرغانچه که این مورد فوتی از آنجا بوده، دستور انجام معاینه بزشکی را داده‌اند.

در شهر خجند ماموران اداره راهنمایی و رانندگی دستور گرفته‌اند که به رانندگان دست ندهند. ورود به ادارجات دولتی بدون ماسک ممنوع است... اینها مواردی است که بر نگرانی‌های مردم دامن می‌زند.

در پایان ماه میلادی گذشته یوسف رحمان، دادستان کل تاجیکستان، در نشست مجلس ملی این کشور از چاره‌هایی که برای مقابله با شیوع ویروس کرونا در گذرگاه‌های مرزی و فرودگاه‌ها پیاده شده گفت و به یک مورد خاص اشاره کرد.

به گفته او روز ۱۵ مارس در پرواز استانبول - تاشکند همراه با یک زن مبتلا به ویروس کرونا ۱۰ شهروند تاجیکستان هم حضور داشته‌اند. آن زن نخستین شهروند ازبکستان بود که به ویروس کرونا آلوده شد و بعدا پسر و نوه‌اش هم از او این ویروس را گرفتند و خود او درگذشت.

یوسف رحمان در نشست مجلس ملی گفت که شش تن از شهروندان تاجیکستان را که همراه با آن تبعه ازبکستان پرواز داشتند، پس از بازگشت از تاشکند قرنطینه کردند، اما از چهار تن دیگر خبری نیست.

خبرگزاری‌ها از قول منابعی در دادستانی استان سغد تاجیکستان می‌گویند که علیه ۱۱ مسئول و کارمند عرصه بهداشت به دلیل رعایت نکردن معیار و قاعده‌های حفظ سلامت جمعیت پرونده جنایی باز شده است.

خبرگزاری آسیا پلاس به نقل از حبیب‌الله واحدف، دادستان سغد نوشته است که مقام‌های این استان بیش از پیش متوجه جلوگیری از شیوع بیماری‌های واگیر، به‌ویژه کووید-۱۹ هستند و می‌کوشند مؤسسه‌های پزشکی را با همه ابزار حفاظتی تأمین کنند. مشخصاْ اعلام نشده است که آن ۱۱ کارمند عرصه بهداشت سغد به چه دلیلی مورد سوءظن واقع شده‌اند.

این موارد باعث شده است که کاربران شبکه‌های اجتماعی مقام‌ها را به پنهان‌کاری متهم کنند. به باور برخی از آنها، مناطق دوردست کشور به تجهیزات لازم و کافی دست‌رسی ندارند و وسائل انجام تست کرونا وجود ندارد.

ولی معاون وزارت بهداشت تاجیکستان می‌گوید نتایج ۲۲ مورد مشکوک را به لندن فرستاده‌اند و نتیجه هیچ یک از آزمایش‌هایی هم که در لندن انجام شد، مثبت نبود. مرحام‌الدین کمالزاده افزود که فعلا شرایط تشخیص ویروس کرونا تنها در دوشنبه، پایتخت، وجود دارد و نمونه‌های آزمایش از افراد گمان‌بر (مشکوک) به این شهر ارسال می‌شود.

آقای کمالزاده گفت: "در همه منطقه‌های تاجیکستان گروه‌های پویان (سیار) تشکیل کردیم که وظیفه آنها پیدا کردن افراد گمان‌بر، گرفتن نمونه‌های آزمایشی آنها و ارسال آن به مرکز کشور است. در مرکز ما هشت ویروس‌شناس داریم شبانه‌روزی کار می‌کنند. همه تجزیه و تحلیل را همین متخصصان انجام می‌دهند. فعلاْ نیازی برای تشکیل آزمایشگاه‌های ویروس‌شناختی در مناطق دیگر نمی‌بینیم. اگر چنین ضرورتی پیش آید، تشکیل خواهیم کرد ".

به گفته این معاون وزیر بهداشت، نزدیک به ۳۵۰۰ تن از قرنطینه‌شده‌ها در تاجیکستان آزمایش کرونا داده‌اند و همگی منفی هستند.

او می‌گوید تا کنون ۲۷ هزار عدد ابزار آزمایش کرونا به تاجیکستان وارد شده است. به گزارش وزارت بهداشت، تا کنون ۶۱۵۱ تن از مسافرانی که از خارج به تاجیکستان آمده‌اند، قرنطینه شده‌اند. بیشتر آنها به کشورهایشان برگشته‌اند و اکنون ۲۱۰۵ تن همچنان در قرنطینه به سر می‌برند. تاجیکستان روز ۱ فروردین (۲۰ مارس) همه پروازهای بین‌المللی به این کشور را ممنوع کرد.

اما واضح است که مقام‌ها تدابیر انجام‌شده برای جلوگیری از شیوع ویروس کرونا را بسنده نمی‌دانند. اخیرأ دولت تاجیکستان با افتتاح صورت‌حساب‌های ویژه از کشورهای و سازمان‌های مالی بین‌المللی و همچنین از مردم کشور در این راستا کمک خواست. بانک جهانی ۱۱.۳ میلیون دلار به تاجیکستان اختصاص داد.

اما فعلأ که مقام‌ها می‌گویند شر کرونا دامان تاجیکستان را نگرفته، توب فوتبال در میدان‌های بی‌تماشاگر می‌چرخد و شرط‌بندها در شرکت‌های شرط‌بندی ورزشی دورتادور جهان مجبورند با نام تیم‌های ناآشنای فیض‌کند و ختلان و کوکتاش آشنا شوند.

ضمنا تیم استقلال دوشنبه را که در مسابقات اخیر لیگ برتر ابرجام را برد، ۱۲ سال پیش رستم امامعلی تأسیس کرد. رستم امامعلی فرزند رئیس‌جمهور رحمان و شهردار دوشنبه است. مخالفان و منتقدان حکومت حتی این فرضیه را مطرح کرده‌اند که به دلیل انتخاب برنامه‌ریزی‌شده رئیس مجلس ملی که قرار است ۱۷ آوریل برگزار شود (و به احتمال قریب به یقین رئیس بعدی رستم امامعلی خواهد بود) مقام‌ها روی موضوع کرونا سرپوش گذاشته‌اند. ریاست مجلس ملی پس از ریاست جمهوری دومین مقام مهم در سلسله‌مراتب قدرت در تاجیکستان است.