دولت سوریه از حمله هوایی آمریکا و متحدان به نیروهای دولت اسلامی آگاه شده بود
حق نشر عکس
AP
دولت سوریه از حملات هوایی آمریکا و متحدان به مواضع نیروهای گروه دولت اسلامی - داعش سابق - در خاک سوریه آگاه شده بود.
روز سه شنبه، ۱ مهر (۲۳ سپتامبر) تلویزیون دولتی سوریه با پخش یک خبر فوری اعلام کرد که قبل از انجام حملات هوایی آمریکا و متحدان آن کشور به مواضع دولت اسلامی در خاک سوریه، ایالات متحده انجام این عملیات را به آگاهی سوریه رسانده بود. در اطلاعیه وزارت خارجه سوریه آمده است که آمریکا در تماس با نماینده سوریه در سازمان ملل او را از تصمیم به انجام عملیات هوایی در منطقه شهر رقه در شمال سوریه آگاه کرده بود.
شامگاه گذشته، سخنگوی وزارت دفاع آمریکا با انتشار اطلاعیه‌ای اعلام کرد که مواضع نیروهای داعش در سوریه را با استفاده از جت‌های بمب‌افکن و موشک‌های تاماهاوک (کروز) هدف قرار داده است. وی افزود که این عملیات توسط آمریکا و متحدان این کشور انجام گرفته است اما اسامی کشورهای شرکت کننده را اعلام نکرد.
با اینهمه، گفته می‌شود که عربستان سعودی، اردن، امارات متحده عربی و احتمالا قطر در این عملیات مشارکت داشته‌اند اما هنوز اطلاعات رسمی در مورد کشورهای شرکت‌کننده و میزان مشارکت آنان در این حمله منتشر نشده است.
بر اساس برخی گزارش‌ها، این حملات هوایی گسترده بوده و برای ساعاتی ادامه داشته و در جریان آن، هدف‌های متعددی در خاک سوریه مورد حمله قرار گرفته است. از خسارات و تلفات احتمالی این عملیات گزارشی در دست نیست اما این نگرانی وجود دارد که در جریان این حمله هوایی، به غیرنظامیان نیز آسیب رسیده باشد. گزارشی از واکنش دفاع ضدهوایی یا نیروی هوایی سوریه علیه این حملات در دست نیست.
این حمله نخستین اقدام نظامی آمریکا در سوریه پس از سخنان باراک اوباما است که از تصمیم خود برای انجام عملیات نظامی به منظور تضعیف و در نهایت، نابودی نیروهای دولت اسلامی سخن گفت. تا کنون نیروی هوایی آمریکا ده‌ها حمله هوایی را علیه مواضع دولت اسلامی در عراق انجام داده اما این نخستین عملیات از این نوع در خاک سوریه است.
حملات هوایی در عراق به درخواست و با موافقت دولت مرکزی عراق و دولت منطقه اقلیم کردستان عراق انجام گرفته اما در اظهارات مقامات آمریکایی، به کسب مجوز از دولت سوریه اشاره‌ای نشده است. پیشتر مقامات سوریه و متحدان آنان، علیه انجام عملیات خارجی در خاک این کشور بدون کسب مجوز دولت سوریه هشدار داده و مقامات روسیه نیز چنین اقدامی را غیرقانونی اعلام کرده بودند.
چند روز پیش جان کری در سفری به منطقه خاورمیانه، در نشست مشترکی با وزیران خارجه شماری از کشورهای عرب شرکت کرد و از به دست آمدن توافق جهت ایجاد یک ائتلاف بین‌المللی برای مقابله با دولت اسلامی خبر داد. مقامات آمریکایی گفته‌اند که در "ائتلاف بین‌المللی" علیه دولت اسلامی، ده‌ها کشور غربی و اسلامی مشارکت دارند و آمادگی خود را برای همکاری، از جمله شرکت در عملیات نظامی اعلام داشته‌اند.
جلب موافقت و مشارکت دولت‌های اسلامی در حمله به داعش بیش از آنکه اهمیت عملیاتی داشته باشد، از نظر تبلیغاتی مهم است زیرا دولت اسلامی خود را نماینده و مدافع مسلمانان علیه کشورهای غربی می‌داند و عملیات هوایی آمریکا در عراق را با حمله صلیبیون به مسلمانان در جریان جنگ‌های صلیبی مقایسه کرده است.
هفته گذشته، جلسه‌ای با شرکت نمایندگان حدود بیست کشور جهان در پاریس تشکیل شد و همکاری و هماهنگی بین‌المللی در مقابله با داعش را مورد بررسی قرار داد. ایران به اجلاس دعوت نشده بود و مقامات آمریکایی حضور ایران در ائتلاف بین‌المللی برای مقابله با داعش را منتفی دانستند.
این اظهارات واکنش تند و خشم آلود مقامات ایران، از جمله آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، را برانگیخت که با تاکید بر اهمیت کمک‌های خود در متوقف کردن پیشروی نیروهای دولت اسلامی، مقامات آمریکایی را متهم کردند که خود خواستار همکاری ایران شده و پاسخ منفی گرفته بودند. آنان گفتند که ایران هرگز حاضر نیست در ائتلاف به رهبری آمریکا در عملیات نظامی شرکت کند.
در واکنش به این اظهارات، منابع رسمی آمریکا گفتند که خواستار همکاری ایران، و همه کشورهای جهان، در مقابله با دولت اسلامی هستند اما این همکاری در همه موارد جنبه نظامی ندارد و ایران می‌تواند در زمینه های دیگر کمک و همکاری کند. برخی ناظران گفتند که ایران در قانع کردن نوری المالکی، نخست وزیر سابق عراق به کناره‌گیری از قدرت به منظور تشکیل یک دولت فراگیر مورد نظر آمریکا و کشورهای غربی نقش مهمی ایفا کرده بود و می‌تواند از نفوذ خود بر برخی گروه‌ها و احزاب شیعه در جهت کاهش تنش فرقه‌ای در عراق استفاده کند.
در تحلیل اظهارات مقامات ایران، برخی منابع خبری گفتند که احتمالا ایران در برابر همکاری نظامی علیه داعش، خواستار دریافت امتیازاتی از آمریکا از جمله در زمینه فعالیت‌های هسته‌ای خود و موقعیت حکومت کنونی سوریه شده بود که برای آمریکاییان قابل قبول نبود. در مقابل، برخی دیگر از تحلیلگران گفته‌اند که اساسا کشورهای غربی و بسیاری از کشورهای اسلامی مشارکت نظامی ایران علیه دولت اسلامی را سازنده و مفید نمی‌دانند و آن را عاملی در تقویت موضع تبلیغاتی گروه دولت اسلامی تلقی می‌کنند.
به گفته آنان، یکی از عوامل افزایش نفوذ داعش در عراق، سیاست‌های دولت نوری المالکی بوده که رهبری آن را شیعیان در دست داشتند و با ایران هم روابط نزدیکی داشت. دولت سابق عراق متهم است که به خاطر فساد گسترده و دنبال کردن سیاست‌های تبعیض‌آمیز، باعث رویگردانی اقلیت عرب سنی آن کشور شد و زمینه مساعدی را برای گسترش فعالیت گروه‌های افراطی سنی ایجاد کرد. در سوریه نیز، گروه های تندرو سنی، از جمله داعش، جنگ داخلی سوریه را به یک جنگ فرقه‌ای تبدیل کرده و علوی بودن رهبری حکومت سوریه و حمایت جمهوری اسلامی ایران از آن را مستمسک خود قرار داده‌اند.
بر این اساس، مشارکت دولت تحت نظر روحانیون شیعه در ایران در جنگ علیه دولت اسلامی در عراق و سوریه صرفا می‌تواند خوراک تبلیغاتی بیشتری را در اختیار دولت اسلامی قرار دهد تا به تحریک افراطگرایی فرقه‌ای و جذب نیروی بیشتر دست بزنند.