Vita vya Afghanistan: Ashraf Ghani huenda alihofia mauaji kama ya rais Mohammed Najibullah ya 1996

Rais wa zamani wa Afghanistan Ashraf Ghani alikimbia nchi yake Jumapili - lakini haijulikani alienda wapi au yuko wapi sasa.

Baada ya Taliban kuchukua mji wa Kabul, kulikuwa na uvumi kwamba alikuwa amesafiri kwenda kwa nchi jirani ya Uzbekistan au Tajikistan na ripoti zingine zinasema alikuwa ameelekea Oman.

Hata hivyo maswali yameibuka ya mbona rais huyo aliamua kutoroka nchi yake wakati ambapo alihitajika kuwa nchini kuongoza jitihada za kupambana na kundi la Taliban . Wanaofahamu kilichofanyika mwaka wa 1996 wakati ambapo rais Mohammed Najibullah aliteswa na kisha kuuawa .

Uwezekano wa kutokea kwa tukio kama hilo huenda kilichangia rais Ghani kuamua kutoroka nchi yake .Mbunge wa zamani wa Afghanistan Elay Ershad alisema rais huyo alisema kwamba alikuwa akienda mkutano katika wizara ya ulinzi lakini akapanda ndege ya Helikopta na kutoroka nchi.

Siku ya Jumatano kulikuwa na ripoti ambazo hazijathibitishwa kwamba alikuwa ameonekana huko Abu Dhabi.

Kuondoka kwa Bwana Ghani - rais wa Afghanistan tangu 2014 - bado kuna utata mwingi. Mawaziri wa serikali wamekuwa miongoni mwa wale wanaomkosoa kwa kukimbia.

Bwana Ghani alitetea hatua hiyo, akisema kwenye Facebook: "Ili kuepusha umwagikaji wa damu, nilidhani itakuwa bora kuondoka".

Kuuawa kwa rais Mohammed Najibullah

Mnamo 1992, wakati mujahideen walipofika Kabul mara ya mwisho, Rais mwingine wa Afghanistan alikuwa amejaribu kukimbia nchi hiyo, lakini kwa kusikitisha alishindwa, tofauti na Ghani. Kiongozi huyo alikuwa Mohammed Najibullah, mtawala aliyeungwa mkono na USSR tangu 1987, ambaye alikuwa na nia ya kutorokea India iliyokuwa na uhusiano mzuri naye .

Mohammed Najibullah alikuwa nani?

Alikuwa kutoka kabila la Pashtun ambaye alianza kazi yake ya kisiasa wakati alikuwa mwanafunzi wa udaktari katika Chuo Kikuu cha Kabul, Najibullah alianza kama mshiriki wa Chama cha Kikomunisti cha People's Democratic Party cha Afghanistan. PDPA ilipata nguvu katika mapinduzi ya Saur ya 1978, lakini ilitumia uvamizi wa Soviet wa Afghanistan mwaka 1979 ndipo utawala wa Najibullah ulianza.

Kwanza alikuwa bosi wa usalama wa Afghanistan kama mkuu wa KHAD, huduma ya polisi wa siri ya Afghanistan ambayo ilikuwa kwa madhumuni yote ikiendeshwa na KGB. Katika kipindi cha miaka 14 iliyofuata , Najibullah angesafiri wigo wa kisiasa kutoka kuwa Marxist kwenda hadi kuwa mpiganiaji wa haki za raia wa kawaida wa nchi yake .

Kuanzia 1987, wakati Moscow ilimweka kama Rais, Najibullah alianzisha hatua za kurejesha amani, inayojulikana kama Sera ya Upatanisho ya Kitaifa (NRP). Glasnost ilikuwa ikienea kupitia Umoja wa Kisovieti, na uwepo wa Jeshi la Jekundu nchini Afghanistan ulionekana kuwa hauwezekani. Najibullah aligundua haitachukua muda mrefu kabla ya kuwa peke yake.

Chini ya NRP, Najib alirejesha jina la zamani la kikomunisti la nchi hiyo la Jamhuri ya Afghanistan (kutoka 1978 hadi 1987 ilijulikana kama Jamhuri ya Kidemokrasia ya Afghanistan), Uislamu ulitangazwa kuwa dini ya serikali, na PDPA yenyewe ikawa Hezb-e Chama cha Watanamu, kwa nia ya kuwafurahisha washindi wa vita ,mujahideen.Lakini juhudi zake zilikuwa bure.

Mpango wake kutoroka ulifeli vipi?

Wakati mujahideen walipoanza kuchukua Kabul mnamo 1992, Najibullah alijiuzulu. India ilijaribu kumtoa Afghanistan kutoka Aprili hiyo katika operesheni ambayo ilikwenda vibaya.

Gari ambalo alikuwa akipelekwa uwanja wa ndege (na, gari la balozi wa India) lilisimamishwa nje ya milango ya uwanja wa ndege na walinzi wa Abdul Rashid Dostum, mbabe wa kivita ambaye alikuwa akifadhiliwa na Najibullah, lakini ambaye alikuwa amebadilisha pande malipo yalipokoma, baada ya miferejei ya pesa ya Afghanistan kukauka kufuatia kuvunjika kwa Umoja wa Kisovieti mnamo 1991.

Familia ya Najibullah ilitoroka kwenda India miezi kabla ya kuondolewa madarakani mwaka 1992, na imekuwa ikiishi Delhi tangu wakati huo.

Ndege iliyokuwa ikimsafirisha Najibullah kwenda Delhi ilikuwa ikimngojea kwenye mkondo wa uwanja wa ndege na mjumbe wa Umoja wa Mataifa mjini Kabul alikuwa ndani.

Najibullah alikuwa na mabishano makali na walinzi, lakini alishindwa kuwashawishi wamuache apite. Wala hakuweza kurudi ikulu ya Rais. Kwa hivyo gari lilimpeleka kwenye kiwanja cha UN ambapo aliishi kwa miaka minne na nusu ijayo katika kifungo cha kibinafsi.

Taliban ilichukua Afghanistan kutoka kwa vikosi vinavyopigana vya mujahideen baada ya vita vya wenyewe kwa wenyewe vya miaka minne. Mnamo 1996, waliikamata Kabul kutoka kwa vikosi vya Ahmad Shah Massoud, kiongozi wa kikabila wa Tajik wa Muungano wa Kaskazini wa aliyepinga Taliban. Najibullah, kaka yake na masahaba wengine wawili, wakiwa wamehifadhiwa katika kiwanja cha UN, waliachwa wajitetee.

Kilifanyika nini baadaye?

Massoud alijitolea kumpa Najibullah njia salama kuelekea kaskazini, lakini alikataa ofa hiyo, kwani bado alikuwa akitegemea kabila lake la Wapashtuni kufanya mapatano na Taliban.

Kukiwa hakuna maafisa wa UN waliosalia katika eneo hilo, timu ndogo ya Taliban, pamoja na, kulingana na akaunti zingine, afisa wa upelelezi wa Pakistan ISI aliyejificha, waliingia kwa nguvu. Najibullah na kaka yake walipigwa, waliburuzwa nyuma ya magari na walipigwa risasi, na kisha miili yao kufungwa juu ikining'inia nje ya Ikulu ya rais .

Ulikuwa ujumbe wa kutisha kwa watu wa Kabul na Afghanistan. Vurugu hizo zilishtua ulimwengu, na tukio hilo hata lililaaniwa kuwa sio la Kiislamu na hata Saudi Arabia, mshirika wa Taliban.