แด่นักสู้ผู้จากไป: ภาพสะท้อนสถานการณ์สิทธิมนุษยชนไทย

จากข้อมูลขององค์กรด้านสิทธิมนุษยชนระหว่างประเทศ PROTECTION international (PI) ระบุว่านักปกป้องสิทธิมนุษยชนไทยถูกสังหารและสูญหายทั้งหมด 59 คนในช่วง 20 ปีที่ผ่านมา โดยปี 2559 มีนักปกป้องสิทธิมนุษยชนสูญหาย 1 คน คือ นายเด่น คำแหล้ ประธานโฉนดชุมชนโคกยาว จ.ชัยภูมิ ซึ่งเคลื่อนไหวเรื่องสิทธิที่ดินทำกิน

ลุค ดักเกิลบี ช่างภาพสารคดีชาวอังกฤษ ซึ่งทำงานในภูมิภาคเอเชียมานานกว่า 10 ปี รวมถึงประเทศไทย ได้จัดงานนิทรรศการภาพถ่ายเพื่ออุทิศให้นักปกป้องสิทธิมนุษยชนไทย โดยใช้ชื่อว่า “แด่นักสู้ผู้จากไป” For Those Who Died Trying ที่หอศิลปวัฒนธรรมกรุงเทพมหานคร เมื่อวันที่ 31 ม.ค.

นิทรรศการภาพถ่าย For Those Who Died Trying เป็นการนำภาพของนักปกป้องสิทธิมนุษยชน 37 คนที่ถูกสังหารและสูญหายไปตั้งยังจุดต่างๆ ซึ่งเป็นที่เกิดเหตุทั่วประเทศ โดยข้อมูลของ PI ระบุด้วยว่านักปกป้องสิทธิมนุษยชนในภาคตะวันออกเฉียงเหนือและภาคใต้ประสบชะตากรรมถูกฆ่าและสูญหายมากกว่าภาคอื่นๆ ในไทย

ช่างภาพ “ลุค ดักเกิลบี” ย้ำว่าการเข่นฆ่าและการบังคับสูญหายเกิดขึ้นกับนักปกป้องสิทธิมนุษยชนไทยอย่างต่อเนื่อง แต่เรื่องราวของพวกเขาเหล่านี้กลับค่อยๆ เลือนหายไปจากสังคมไทย จึงได้ร่วมมือกับองค์กร PI จัดทำนิทรรศการภาพถ่ายนี้ขึ้นมา เพื่อไม่ให้นักปกป้องสิทธิมนุษยชนเหล่านี้ต้องถูกลืม

“ภาพถ่ายเหล่านี้เป็นการอุทิศให้แก่นักปกป้องสิทธิมนุษยชนไทยที่ถูกฆ่าและสูญหาย แต่ไม่ได้เป็นการชี้นิ้วกล่าวหาว่าใครเป็นฝ่ายผิด แต่เพื่อจะบอกว่าเราจะต้องไม่ลืมพวกเขาซึ่งทุ่มเทมากกว่าใครๆ และสิ่งที่เกิดขึ้นกับนักปกป้องสิทธิเหล่านี้เป็นเรื่องที่ต้องพูดคุยถกเถียงเพื่อนำไปสู่การแก้ไข” ดักเกิลบีกล่าวกับบีบีซีไทย

ภายในงานนิทรรศการมีการบรรเลงบทเพลงเพื่อนักปกป้องสิทธิ 4 คนที่ถูกสังหารและถูกบังคับให้สูญหายในไทย ได้แก่ นายสมชาย นีละไพจิตร ทนายความชาวมุสลิมและนักกิจกรรมด้านสิทธิมนุษยชน ซึ่งถูกลักพาตัวและสูญหายไปตั้งแต่ 12 มี.ค. 2547 นายเจริญ วัดอักษร ประธานกลุ่มรักษ์ท้องถิ่นบ่อนอก จ.ประจวบคีรีขันธ์ ถูกยิงเสียชีวิตเมื่อ 21 มิ.ย.2547 นางปราณี บุญรัตน์ และนางมณฑา ชูแก้ว สมาชิกสหพันธ์เกษตรกรภาคใต้ (สกต.) ซึ่งถูกมือปืนยิงเสียชีวิตพร้อมกันในปี 2555

แฟรงค์ ออร์แวท นักประพันธ์ชาวแคนาดา เห็นภาพนิทรรศการ For Those Who Died Trying ของดักเกิลบีที่เผยแพร่ผ่านสื่อออนไลน์ และได้รับแรงบันดาลใจจากงานดังกล่าว จึงแต่งบทเพลงบรรเลง 4 เพลงขึ้นใหม่เพื่อมอบให้แก่ช่างภาพ โดยใช้วิธีแกะโน้ตดนตรีจากชื่อภาษาอังกฤษของนักปกป้องสิทธิทั้ง 4 คน ส่วนผู้บรรเลงเพลงประกอบงานที่หอศิลปวัฒนธรรมกรุงเทพฯ เป็นเยาวชนจากวง The 90s String Quartet ของมหาวิทยาลัยรังสิต

นายจร เนาวโอภาส พี่ชายของนายประจบ เนาวโอภาส แกนนำต่อต้านการลักลอบการทิ้งสารเคมีในแหล่งน้ำของตำบลหนองแหน อ.พนมสารคาม จ.ฉะเชิงเทรา ซึ่งถูกยิงเสียชีวิตเมื่อ 25 ก.พ.2556 เผยว่าศาลอุทธรณ์เพิ่งยกฟ้องผู้ถูกกล่าวหาว่าอยู่เบื้องหลังการสังหารนายประจบไปเมื่อวันที่ 18 ม.ค.ที่ผ่านมา โดยให้เหตุผลว่าการพูดคุยทางโทรศัพท์เกี่ยวกับการจ้างวานไม่สามารถนำมาเป็นหลักฐานได้