Wikipedia'nın Türkiye'de erişim engeli kaldırıldı

Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK), Ankara 1. Sulh Ceza Hakimliğinin kararı üzerine Wikipedia'yı erişime açtı.

Anayasa Mahkemesi'nin (AYM), Wikipedia'ya erişimin engellenmesinin hak ihlâli olduğuna yönelik gerekçeli kararı Resmi Gazete'de yayımlanmış, bu gelişme sonrası yasağı getiren Ankara 1. Sulh Ceza Hakimliği yasak kararını kaldırmış ve karar uygulanmak üzere Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu'na (BTK) gönderilmişti.

Üç yıla yakın bir süre devam eden erişim engeli TSİ 22.30'dan itibaren kalktı. Ancak kullanıcılar henüz tüm platformlardan rahat erişim sağlanamadığını ifade ediyor.

İstanbul Bilgi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yaman Akdeniz, Twitter'da paylaştığı mesajda Wikipedia erişiminin Türksat ve Vodafone'da açıldığını, diğerlerini de takip ettiklerini belirtti.

AYM Aralık ayı sonunda 6'ya karşı 10 oyla Wikipedia'ya erişimin engellenmesinin hak ihlâli olduğuna hükmetmişti.

Wikipedia'ya erişim engeli kararı, "Türkiye'yi terör örgütleriyle işbirliği içinde göstermeye çalışan içeriklerin kaldırılmaması" gerekçesiyle alınmıştı.

Türkiye'de 29 Nisan 2017'de erişime kapatılan Wikipedia, bu kararın ifade özgürlüğünü ihlâl ettiğini savunmuştu.

Gerekçeli kararda ne denildi?

AYM'nin bugünkü Resmi Gazete'de yayımlanan gerekçeli kararı şöyle:

"Wikipedia'ya erişimin engellenmesine karar verilmesinin, demokratik toplum düzeninin gereklerine uygun düşmediği, başvurucuların ifade özgürlüklerinin ihlal edildiği sonucuna varılmıştır. Dolayısıyla somut başvuruda ihlalin önce idarenin işleminden kaynaklandığı anlaşılmıştır. Bununla birlikte ihlalin derece mahkemelerince de giderilmemiş olması sebebiyle aynı zamanda mahkeme kararından da kaynaklandığı söylenebilir."

AYM'nin oy çokluğuyla aldığı karar, kurumun AYM'ye bireysel başvurusu sonrası alınmıştı.

Adalet Bakanı Abdülhamit Gül, AYM'nin kararına ilişkin, "Elbette Anayasa Mahkemesinin kararı bağlayıcıdır. Anayasa Mahkemesinin kararı elbette hem idare, hem mahkeme tüm ilgilileri bağlayan bir süreçtir. O uygulanacak bir konudur" demişti.

Wikipedia'nın avukatı Gönenç Gürkaynak: 2,5 yıl sonra edinebildiğimiz bu kararın tamamı kutlama vesilesi değil

Wikipedia'nın avukatı olan Gönenç Gürkaynak, AYM kararının Resmi Gazete'de yayımlanması sonrası yaptığı açıklamada, "Anayasa Mahkemesi'ne gitmeme de AIHM'e gitmeme de gerek kalmamalıydı" dedi.

Gürkaynak, "YouTube ve Twitter'ın da olduğu farklı dosyalarda verilen yakın tarihli Anayasa Mahkemesi kararlarına rağmen Wikipedia için ancak 2,5 yıl sonra edinebildiğimiz bu kararın tamamı kutlama vesilesi değil" değerlendirmesini yaptı.

AYM'ye başvuranlar arasında bulunan Avukat Kerem Altıparmak da Twitter'da "Ankara 1. Sulh Ceza Hakimliği hala karardan habersiz olduğu için Wikipedia açılamıyor" yazdı ve mahkemeye yeni bir dilekçe vereceklerini belirtti.

Cumhuriyet gazetesi muhabiri Alican Uludağ, yasak kararının kaldırılmamasının, AYM'nin gerkeçeli kararının hakimliğe tebliğ edilmemiş olmasından kaynaklandığını yazmıştı.

Wikipedia trafiği yasaktan nasıl etkilendi?

Türkiye'den bazı kullanıcılar VPN (Sanal Vekil Sunucu) ve başka diğer yöntemlerle Wikipedia'ya girebiliyordu.

Ancak Wikipedia'nin arama istatistikleri, Türkçe içeriklere erişimin Nisan 2017'den sonra ciddi şekilde düştüğünü gösteriyor.

Wikipedia'daki Türkçe içerikli sayfalara erişimin, yasak kararının verildiği 27 Nisan 2017 ve öncesinde günlük yaklaşık 5 milyon görüntüleme seviyesinde olduğu görülüyor.

Bu sayı 28 Nisan 2017 itibarıyla 1 milyon 100 bin civarına düşüyor ve o günden bu yana Türkçe içerikli sayfalar günlük 700 bin ila 1 milyon 200 bin görüntüleme alıyor.

Yasağın başladığı Nisan 2017'den bu yana Türkçe sayfalar güncellenmeye de devam etti.

Toplam Türkçe başlık sayısı 338 bin 882. Bu sayı yasak kararının geldiği Nisan 2017'de 289 bin 134'tü, yani Wikipedia'ya Türkiye'den erişimin yasak olduğu olduğu yaklaşık 2 buçuk yıllık dönemde yaklaşık 44 bin yeni Türkçe başlık üretildi.

Son 1 yıl içinde Türkçe sayfalara 50'den fazla kez içerik girmiş olan editör sayısı ise 829.

Süreç nasıl işledi?

Wikipedia'nın sahibi Wikimedia Vakfı daha önce erişim yasağı nedeniyle AYM'ye bireysel başvuru yapmıştı.

AYM Birinci Bölümü başvuruyu ele almış ancak başvurunun niteliği itibarıyla Genel Kurul tarafından karara bağlanması gerekli görüldüğünden, Genel Kurul'a sevkine karar verilmişti.

Wikipedia'nın avukatları, karara karşı itirazda bulunmuş ancak yasak kararı kaldırılmamıştı.

Bunun üzerine Wikipedia'nın hukukçuları, 2017'de yeniden AYM'ye başvurmuştu.

Türkiye'de yasağın kaldırılması için mahkemelere yapılan çok sayıda başvuru ve çağrının yanı sıra, Wikimedia Vakfı da Mart 2018'de "Sizi özlüyoruz Türkiye" kampanyası başlatmıştı.

Bugün ayrıca Wikipedia'nın ilk makalesinin yayınlanmasının 19. yıl dönümü. Jimmy Wales ve Larry Sanger, Wikpedia alan ismini 13 Ocak 2001'de almış, ilk makale ise 2 gün sonra yayınlanmıştı.